Αυγοτέμπερα με υποζωγράφιση
Γιώργος Κόρδης
Το χρώμα ως φως στη βυζαντινή ζωγραφική θεωρία και πρακτική
Η δομημένη με υποζωγράφιση μορφή, επειδή ακριβώς χαρακτηρίζεται από την ενότητα κι επειδή όλα τα στοιχεία της λειτουργούν αισθητικά στον ίδιο βαθμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από θαυμάσια και ισορροπημένη παρουσία ρυθμού, ο οποίος νοείται ως κατάσταση δυναμικής ισορροπίας, εις τρόπον ώστε ο χώρος και ο χρόνος να αλληλοπεριχωρούνται και να συναπαρτίζουν μία νέα πραγματικότητα, το παρόν…
Κι αυτό γιατί η μορφή αυτή δεν χαρακτηρίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις που καταργούν την αγαπητική αλληλοπεριχώρηση και την κοινωνία των ετεροτήτων. Η υποζωγραφισμένη μορφή παρέχει δυνατότητες εξόδου από τον πόλεμο των αντιθέσεων και εισόδου στον κόσμο του θείου κάλλους, στον κόσμο της ησυχίας και της πραγματικής ειρήνης, στην ζωή που υπάρχει πέρα από την ανάγκη και τις συνέπειές της, στο καθαρό και τέλειο Φως της Αθωότητας.
Γιώργος Κόρδης (Όσα φαίνολις εσκέδασ’ αύως)
Γιώργος Κόρδης
Όσα φαίνολις εσκέδασ’ αύως
Γυναίκες της προσμονής και του καημού
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Διηγήματα
(. . .) Ο Γιώργος Κόρδης μας βοηθάει να δούμε το αληθινό σχήμα, να εικάσουμε το πραγματικό χρώμα. Το τάλαντό του δεν είναι ατομική του υπόθεση. Ως πρόσωπο εκκλησιαστικό, διαλέγεται με την εκκλησιαστική κοινότητα μέσω της ζωγραφικής του. Η ελευθερία του καλλιτεχνικού του προσώπου τελειούται στην αναφορικότητα της κοινοτικής ματιάς. Και μας ευεργετεί πολλαπλά. Γιατί, πέρα από την τέχνη της ζωγραφικής, κατέχει πολύ καλά και την τέχνη της παραμυθίας. Έτσι όπως την ξέρει και ο Παπαδιαμάντης. Η δουλειά του δεν είναι απλώς μια ερμηνευτική διαμεσολάβηση, είναι πράξη ξενισμού μας με δώρα πλούσια μέσα στη λιτότητά τους. «Δόσις ολίγη τε φίλη τε». Σαν το κέρασμα στο αρχονταρίκι του μοναστηριού. Σαν την πανηγυρική ακολουθία της μονοφωνικής υμνωδίας και σαν τη μελωδία που αναδίδει το νέο, το γλυκύ, το πράο, μέσα από τη βαθιά σήραγγα της παράδοσης.
Διηγήματα της αγάπης
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
«Τριανταδύο χρόνων, χωρισμένη, ρίχνει μια ματιά κατανόησης στον κόκκινο δίσκο που χάνεται, προσπερνάει μια μικρή εκκλησία που στέκει ξεκάρφωτη στην άκρη του γκρεμού μ’ ένα λευκό πανί ν’ ανεμίζει στην πόρτα της. Κάνει δυο βήματα, στέκεται, γυρίζει και βλέπει στα μάτια τη μικρή ξεκάρφωτη εκκλησία, της έρχεται να κάνει το σταυρό της και δεν τον κάνει γιατί ντρέπεται, χιλιάδες φίλοι μέσα της της λένε να μην το κάνει, τι νόημα έχει αυτό που κάνει, το κάνει χωρίς να το εννοεί, δεν είναι του επιπέδου της να κάνει το σταυρό της, αυτό το κάνουν άνθρωποι που δεν σκέφτονται τι νόημα έχει αυτό που κάνουν. Χιλιάδες φίλοι ψιθυρίζουν μέσα της ότι είναι μεγάλο ατόπημα να κάνεις το σταυρό σου, είναι υποκρισία, είναι αμαρτία, είναι κακό σημάδι, είναι αίσχος, είναι μαλακία, είναι ανοησία, είναι γελοίο, είναι ηλίθιο, είναι τρέλα, είναι μεγάλη υποχώρηση, μην το κάνεις αυτό το πράγμα, Ρέα Φραντζή, το κάνεις χωρίς να το εννοείς. Αυτή την εκκλησία την έβαλαν εδώ, στην άκρη του γκρεμού, χωρίς να το εννοούν. Το λευκό πανί ανεμίζει στην πόρτα της χωρίς να το εννοεί […].»
Το απόσπασμα, με το οποίο αρχίζει, μάλλον ανορθόδοξα, ο μικρός αυτός πρόλογος, είναι η αρχή του αριστουργηματικού κεφαλαίου «Δύση» του πολυτρόπως εκπληκτικού μυθιστορήματος «Η γραμμή του ορίζοντος». Το έγραψε ο Χρήστος Βακαλόπουλος, που πέθανε στις 29 Ιανουαρίου 1993, τριανταεφτάχρονος. Το παρέθεσα κινημένος από πολλαπλή φιλολογική οπισθοβουλία, συνάμα όμως και από την επιθυμία να παρακινήσω τους αναγνώστες του τόμου αυτού να διαβάσουν τη Γραμμή του ορίζοντος, αφού μάλιστα έχω τη βεβαιότητα πώς ο Παπαδιαμάντης θα τη συνυπέγραφε με αίσθημα πατρικής χαράς. Όσο για την οπισθοβουλία μου, ούτε λόγος ότι καθόλου δεν είναι απαλλαγμένη από εμπάθεια. Πώς να μην σκιρτώ και να μην χειροκροτώ, νοερά και κυριολεκτικά, όταν η Ρέα Φραντζή, παρά την αρνησίσταυρη αδολεσχία χιλιάδων ψύχραιμων και σωφρόνων φίλων, «στέκεται ακίνητη, μαγνητισμένη, μελαχρινή, χωρισμένη και κάνει ντροπαλά το σταυρό της δέκα βήματα από την άκρη του γκρεμού»; […]
Διηγήματα της θάλασσας (Συλλογικό έργο)
Ο Πατέρας μου -μύρο το κύμα που τον τύλιξε- δεν είχε σκοπό να με κάμη ναυτικό. – Μακριά, έλεγε, μακριά, παιδί μου, απ’ τ’ άτιμο στοιχειό! Δεν έχει πίστη, δεν έχει έλεος. Λάτρεψέ την όσο θες, δόξασέ την· εκείνη το σκοπό της. Μη κοιτάς που χαμογελά, που σου τάζει θησαυρούς. Αργά-γρήγορα θα σου σκάψη το λάκκο ή θα σε ρίξη πετσί και κόκκαλο, άχρηστο στον κόσμο. Είπες θάλασσα, είπες γυναίκα, το ίδιο κάνει. […]
Διηγήματα των Χριστουγέννων
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Η ξυλοδεσιά έτριζε και το διήγημα έτρεμε γραμμή τη γραμμή. Πως γελάστηκε ο Τραυλαντώνης, άνθρωπος μυαλωμένος και συγγραφέας προσεχτικός, και το τιτλοφόρησε «Τα Χριστούγεννα του Αμερικάνου»; Για να δηλώσει άραγε πως μαθήτευσε παρά τους πόδας Γαμαλιήλ; Δεν αποκλείεται· αλλά καθώς το διάβαζα αισθανόμουν να με πιάνει το σφίξιμο εκείνο, που μου έφερε παλιότερα η ανάγνωση ενός διηγήματος του Νιρβάνα με ηρωίδα τη Σκοπελίτισσα Λιαλιώ.
Είχα αναρωτηθεί και τότε πώς γινόταν να μην προβλέψει ο τόσο καλός γνώστης και φίλος του Παπαδιαμάντη ότι ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να δανεισθεί το όνομα της «Νοσταλγού», μυθικό πια και απαραβίαστο. Επιχειρούσε ίσως έτσι την οριστική παλιννόστηση από τη Σκιάθο στη Σκόπελο, Σκοπελίτης ο ίδιος, του λεπτοφυούς κοριτσιού, που παρακαλούσε να δει τα βουνά του νησιού της για να της διαβούν οι πόνοι. Αλλά το όνομα ήταν ασήκωτο και το διήγημα είχε καταρρεύσει. […]
Διηγήματα των Χριστουγέννων (Συλλογικό έργο)
Συγγραφείς: Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Καρκαβίτσας Ανδρέας, Κόντογλου Φώτης, Μωραϊτίδης Αλέξανδρος
Εικονογράφος: Κόρδης Γεώργιος