Αντίνοος
Φερνάντο Πεσσόα
Δίγλωσση έκδοση
To 1901 είναι η χρονιά που ο Πεσσόα γράφει τα πρώτα του ποιήματα στα αγγλικά. Αρχίζει να συνθέτει τον «Αντίνοο» στα 1915 και τον δημοσιεύει στα 1918. Κάπου ο ίδιος σημειώνει «ο Αντίνοος μπορεί να χαρακτηριστεί άσεμνο» ποίημα, και πως σ’ αυτό εκφράζεται «πολύ ωμά». Ο ποιητής αρχίζει την εκτενή ποιητική του σύνθεση από τη στιγμή που ο Αντίνοος είναι ήδη νεκρός. Η ιστορία του ομολογημένου και σφοδρού έρωτα μεταξύ του αυτοκράτορος Αδριανού και του νεαρού Βιθυνού (φλογερού και σφοδρού κυρίως από την πλευρά του Αδριανού) είναι διάσημη και περιγράφεται κατά μοναδικό και αξεπέραστο τρόπο από την Μαργκερίτ Γιουρσενάρ στο μεγάλο και πιο διάσημο έργο της «Αδριανού απομνημονεύματα». Πως ξεκίνησε αυτό το παράφορο πάθος μεταξύ του μεσήλικα αυτοκράτορα και του νεαρότατου Αντίνοου, πως εξελίχτηκε και με ποιον τρόπο κατέληξε αφήνουν αδιάφορο τον Πεσσόα. Ο δικός του Αντίνοος αρχίζει από τον πνιγμό του νεαρού καλλονού στα νερά του Νείλου και μετέπειτα. Το σώμα του νεκρού Αντίνοου μεταφέρεται στην Έπαυλη του Αδριανού στην Αλεξάνδρεια και τοποθετείται πάνω σε «χαμηλό ανάκλιντρο». Αυτό ακριβώς είναι το σημείο εκκίνησης του Πεσσόα.
Η Μαριώ
Κώστας Λάνταβος
Νουβέλα
Υπάρχουν πόλεις με συνοικίες καταραμένες. Στις περιοχές αυτές, όπου η χαρακτηριστική επαγγελματική ενασχόληση των κατοίκων συνιστά αυτόματα και την περιθωριοποίησή τους στα όρια του κοινωνικού αποκλεισμού, η ζωή αντιμάχεται με την οικονομική εξαθλίωση και την ηθική κατάπτωση. Μία πόλη με μια τέτοια συνοικία ήταν και η Λάρισα με τα Ταμπάκικά της στα μέσα του περασμένου αιώνα. Εκεί έζησε και έδρασε η Μαριώ, παραδουλεύτρα σε οίκους ανοχής, αξεχώριστη σκιά σε περιβόητες και περιζήτητες πόρνες, που, με το πέρασμά τους μέσα από το ξορκισμένο αυτή τμήμα της πόλης, άφησαν πίσω τους τον απόηχο ενός θρύλου;[…]
Η νουβέλα Μαριώ του Κώστα Λάνταβου είναι μία συναρπαστική αφήγηση που συνδυάζει τον νατουραλισμό, τον ρεαλισμό και την ψυχγραφία. Ανασύρει έναν γκρεμισμένο κόσμο και τον ζωντανεύει με αδρούς ήρωες και διεισδυτικές βυθοσκοπήσεις. Με λιτό, ταχύ και παραστατικό λόγο στήνει μία διάπλατη τοιχογραφία εποχής, βουλιαγμένη στο ζοφερό μετεμφυλιακό κλίμα και τα δραματικά επακόλουθά του. χαρίζοντας μία άκρως απολαυστική ανάγνωση.
Ηλίας Κεφάλας
Η τρυφερότητα του φόβου
Κώστας Λάνταβος
1. Πάλι η φλόγα. Όπως πανσέληνος που κύματα λευτερώνει του μυαλού και χύνονται με αφρούς το στόμα σφραγίζοντας. Θέλω. Όπως άντρας ονειρεύεται μαγιάτικο λιβάδι μα παπαρούνες κατακόκκινες και το προσφέρει δώρο αλήστου νοσταλγίας σ’ εκείνες που δεν θάρθουν Μέρες. 2. Από την άλλη μεριά, Από την άλλη μεριά Πληγή Νύχτα παρέλαση ερπετών, και Λιθοβολισμός που κρατεί καλά. Σ’ αγαπώ ωραία μου απεπλισία στην αγκαλιά σου επιθαλάμιο άσμα ακούγομαι Αλλά, Είμαι ακόμα στο παιγνίδι. […]
Κατάη
Ezra Pound
[…] Πρώτη φορά έμαθα την ύπαρξη της «Κατάη» διαβάζοντας την αλληλογραφία Γ. Σεφέρη – Ζ. Λορεντζάτου. Αλλά δεν είχα ασφαλώς -όπως πολλοί νεότεροι, υποθέτω- την πρώτη έκδοση της μετάφρασης του Ζήσιμου Λορεντζάτου. Ατυχώς για μένα, καθ’ ότι ευρισκόμενος ως γιατρός εις υπηρεσίαν υπαίθρου, δεν έλαβα γνώση ούτε της δεύτερης έκδοσης, του 1978 από τη Λέσχη. Τις μεταφράσεις των: Τ. Κόρφη. Ν. Σημηριώτη και Η. Κυζηράκου δεν τις είδα ποτέ, απλώς πληροφορήθηκα την ύπαρξή των από το εισαγωγικό σημείωμα του Τάκη Μενδράκου στη δική του μετάφραση. Ακόμα και σήμερα δεν έχω δει καμία. Αγνοώντας λοιπόν κάθε προηγούμενη μεταφραστική προσπάθεια και πιστεύοντας πως μόνον ο Ζ. Λορεντζάτος είχε ασχοληθεί (το 1948), μου φάνηκε ελκυστική η ιδέα ν’ αποπειραθώ μια νέα μετάφραση της «Κατάη». Έτσι από τις αρχές του 1994 άρχισα τη δική μου προσπάθεια με συνεργό μόνον το αγγλικό κείμενο. Προχωρούσα αργά με πολλές επιφυλάξεις και αμφιβολίες για το δόκιμον του εγχειρήματος, οπότε εμφανίστηκε τρία περίπου χρόνια αργότερα η μετάφραση του Τ. Μενδράκου από τις εκδόσεις Άγρα. Τότε βρισκόμουν στο 15ο ποίημα της «Κατάη» και το γεγονός αυτό με αποθάρρυνε ως προς την όποια προοπτική της δικής μου δουλειάς. Ύστερα από την πρώτη ψυχρολουσία, συνέκρινα τη δική μου εργασία με εκείνη του Τ. Μενδράκου και βρήκα αρκετές, αλλά κυρίως σημαντικές, διαφορετικές προσεγγίσεις. Σε μια συζήτησή μου με το Λαρισαίο ποιητή Άγγελο Πετρουλάκη για την εμπλοκή μου στη μετάφραση της «Κατάη» μου αποκάλυψε πως κατείχε τη δεύτερη έκδοση (του 1978) της μετάφρασης του Λορεντζάτου. Μου τη δάνεισε, τη φωτοτύπησα, και διέθετα πλέον ακόμα ένα συγκριτικό μέγεθος. Είδα πως η δική μου μετάφραση βρισκόταν πιο κοντά σ’ εκείνη του Ζ. Λορεντζάτου ως προς το λυρικό μέρος, αλλά μακράν ως προς το γλωσσικό στοιχείο. Έβρισκα δηλαδή πως η γλώσσα του Λορεντζάτου (και απολύτως δικαιολογημένα για την εποχή που εμφανίστηκε) υπάκουε στις απαιτήσεις εκείνης της δημοτικής που τότε ακόμα έδινε σκληρό αγώνα εναντίον της «επίσημης» καθαρεύουσας του ελληνικού κράτους… Κάποιες λέξεις και εκφράσεις μου φαίνονταν να ηχούν περίεργα, ενώ σήμερα, πιστεύω, η γλώσσα μας (η επίσημη πια δημοτική) έχει «λειανθεί» αρκούντως και «ισορρόπησε», αποδεχόμενη τα όσα λόγια στοιχεία εξυπηρετούν το γραπτό ή τον προφορικό της λόγο. Το αντίθετο, έχω τη γνώμη, συμβαίνει με τη μετάφραση του Τ. Μενδράκου. Ενώ δηλαδή η γλώσσα του είναι η σημερινή δημοτική, η τόσο οικεία στην ακοή μας, το λυρικό της στοιχείο ενίοτε θυσιάζεται προς όφελος της πλησιέστερης νοηματικής απόδοσης. Εντέλει έμεινα με την εντύπωση -υποκειμενική ασφαλώς- πως η δική μου μετάφραση προσπαθεί να «διασώσει» το λυρικό στοιχείο (πρωταρχικό ζητούμενο στην ποίηση) και τη φρεσκάδα του σημερινού γλωσσικού μας εργαλείου. […] (Από τον πρόλογο του Κώστα Λάνταβου)