Από την αρχαία ελληνική πόλιν στη Βυζαντινή οικουμένην
Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή
Η φιλοσοφία της Νεωτερικότητας έχει σπάσει τους δεσμούς της με την ελληνική και τη μεσαιωνική Αρχαιότητα. Κομβικό σημείο αυτής της ξένωσης είναι η ανθρωποκεντρική και αντιτελεολογική τάση της νεώτερης φιλοσοφίας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γίνεται πια παραδεκτή η παραδοσιακή ιεραρχία των ουσιών. Η νεωτερική φιλοσοφία προβάλλεται ως αντι-μεταφυσική, αφού δεν νοείται μεταφυσική δίχως ορισμένη ιεράρχηση των επιπέδων του είναι. Από την άλλη, η απαλλαγή από τη μεταφυσική απαιτεί έναν άλλο μύθο στον οποίο να μπορεί να αποδοθεί η επιβολή της σημασίας. Η νεωτερική φιλοσοφία κατασκευάζει λοιπόν το μύθο της ratio, της λογικής που εδρεύει στην αυτονομημένη ατομική διάνοια. Η επινόηση της ratio σημαίνει το τέλος της «θεολογικής εικόνας για τον κόσμο και τον άνθρωπο», εφόσον η ratio στρεφόταν καταρχήν ενάντια σε κάθε ετερόνομο προσδιορισμό της σκέψης και της δράσης του ανθρώπου. Μια απόπειρα ανίχνευσης των προϋποθέσεων εκείνων που, στον πολύ ανθρώπινο χώρο της πολιτικής, κατέστησαν αναγκαία τη μεταφυσική «αυταπάτη» αποτελεί η παρούσα μελέτη. Από την Αρχαία Ελλάδα στη Νεωτερικότητα, με ενδιάμεσο σταθμό το παρεξηγημένο Βυζάντιο: αυτή είναι η πορεία.
€ 25.56 € 20.45
- Επιπρόσθετες Πληροφορίες
- Αξιολογήσεις (0)
| Weight | 0.90 kg |
|---|---|
| Dimensions | 17 x 24 cm |
| Συγγραφέας | Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή |
| Σελίδες | 424 |
| isbn13 | 978-960-527-319-4 |
| isbn | 960-527-319-5 |
Be the first to review “Από την αρχαία ελληνική πόλιν στη Βυζαντινή οικουμένην”
You may also like…
Καλλίπολις Ψυχή (Μικρό Μέγεθος)
Στέλιος Ράμφος
Ανάγνωση της Πολιτείας του Πλάτωνος
Η παιδεία δεν είναι συσσώρευση γνώσεων και πληροφοριών που με το φορτίο τους καταντούν παθητικό τον άνθρωπο. Είναι μόρφωση, ικανότης δημιουργικής ενέργειας και συνθετικής σκέψεως. Πεπαιδευμένος, ο άνθρωπος ξέρει τι να επιθυμεί. Απαίδευτος, αφήνεται στην απληστία, την φιλαρχία, την επιθετικότητα. Στόχος της παιδείας είναι η αύξηση του πολιτισμού, δεν είναι οι αλλοπρόσαλλες αυτοβεβαιώσεις. Είναι η ανάπτυξη των προϋποθέσεων του ευ ζην και όχι η εξασφάλιση ζωώδους επιβιώσεως. Αυτό το «ευ» έχει καθοριστική σημασία για όποιον το διεκδικεί συνειδητά: Η ύπαρξη του πλουταίνει με έναν πλατύτερο εαυτό, ενώ χρεωκοπεί κυριολεκτικά σ’ εκείνον του ιδιοτελούς συμφέροντος. Η πραγματική ζήτηση του αρίστου θέλει αρίστους για να επιτύχουν την σύνθεση του πολλαπλού και διαφορετικού με κριτήριο το καλύτερο δυνατό για όλους.
Το θάρρος της δημιουργίας (2η Έκδοση)
Rollo May
– Κι αν η φαντασία και η τέχνη δεν είναι, όπως πιστεύουν πολλοί, το σιρόπι στο γλυκό της ζωής, αλλά η βασική πηγή της ανθρώπινης εμπειρίας;
– Κι αν όλη μας η λογική και η επιστήμη ανακύπτουν από μορφές της τέχνης κι όχι το αντίθετο;
Ο Ρόλλο Μέυ βοηθάει όλους μας να βρούμε και να απελευθερώσουμε εκείνες τις δημιουργικές παρορμήσεις που μας προσφέρουν τις δυνατότητες να πετύχουμε νέους στόχους.
Γνωστός και ως «πατέρας της υπαρξιακής ψυχολογίας» αντλεί από την εμπειρία του για να μας δείξει πως μπορούμε να σπάσουμε τις παλιές πολυχρησιμοποιημένες δομές στη ζωή μας.
Αυτό το εμπνευσμένο βιβλίο μας ανοίγει δρόμους για να ξεπεράσουμε τους φόβους μας και να φτάσουμε σ’ έναν ολοκληρωμένο εαυτό.
«Η δημιουργική υπόσταση της ζωής» του Στέφανου Ξένου (στο «Διαβάσαμε»).
Το πραγματικό και το διπλό του
Κλεμάν Ροσέ
Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια: Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή
Δοκίμιο περί αυταπάτης
Τούτο το βιβλίο του Κλεμάν Ροσέ θα μπορούσε να είναι ανυπόφορο, όσο ανυπόφορη είναι και η σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει. Ξεσκεπάζει αδυναμίες μας, εκκρεμότητες, μικρές και μεγάλες απάτες. Μας λέει ξεκάθαρα ότι δεν κερδίζουμε τίποτα με τους θεατρινισμούς ή με το να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Αποδεικνύει ανήμπορη κάθε μας καταφυγή και κάθε μας παρηγοριά (ηθική, πολιτική ή θρησκευτική). Καταργεί κάθε διπλότητα: ανάμεσα στο γεγονός και τις συνέπειές του, το συμβάν και τις προσδοκίες, το εδώ και το αλλού, τον εαυτό μας και το άλλο. Αλλά, μολονότι θα φανταζόταν κανείς ότι ο άνθρωπος, θλιβερά αβοήθητος από κάθε διπλό, καταρρέει, παρόλα αυτά, ο Ροσέ δύο φορές υπογραμμίζει την ευφροσύνη που νιώθει κανείς, όταν η πρωινή καμπάνα χτυπά για να αναγγείλει το τέλος κάθε μαγγανείας. Οι καθρέφτες θραύονται· απομένει μόνον η πραγματικότητα: ανθρώπινη, ευάλωτη, σκληρή, αλλά πραγματική. Δεν υπάρχουν διπλά, υποδεικνύει νηφάλια ο Ροσέ. Διπλά ως αντίγραφα, αντανακλάσεις, υποκατάστατα, αμφισημίες, αμφιλογίες, διφορούμενα, απατηλά, σε κάθε περίπτωση, αφού απλώς κρύβουν το γνήσιο που είναι το πραγματικό. Και όμως, το αποτέλεσμα δεν είναι η συντριβή, αλλά μια εχέφρων κατάφαση της ζωής που μοιάζει με το αίσθημα που έχει κανείς όταν ακούει, όπως το άκουσε εκείνος, το Μπολερό του Ραβέλ: η βαθιά δομή της ευτυχίας είναι να είναι κανείς, εν τούτοις και παρόλα αυτά, ευτυχισμένος.
Η αντιπροσωπευτική πολιτεία στην πόλη – κράτος
Μαρία Κενέ
Η αντιπροσωπευτική πολιτεία γεννήθηκε και θεμελιώθηκε στην ελληνική πόλη του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. Η εμφάνισή της σηματοδοτεί την είσοδο του ατόμου στην ανθρωποκεντρική κοινωνία. Μέσα από τη μελέτη της οργάνωσης του κράτους, της λειτουργίας των θεσμών και της πολιτικής που εφαρμόστηκε, επιδιώκεται η παρουσίαση του προ-κλασικού πολιτικού συστήματος, όπως αυτό εξελίχθηκε μέσα από τα στάδια της αντιπροσώπευσης.Ταυτόχρονα, διερευνάται η οικονομική, κοινωνική και πολιτική αλλαγή, την οποία βίωσε η κοινωνία της πόλης-κράτους, προτού καταλήξει στη δημοκρατία και στην ολοκλήρωση της ανθρωποκεντρικής κοινωνίας. Στη βάση μιας διαφορετικής προσέγγισης και ερμηνείας από εκείνη της νεοτερικότητας, αναφορικά με τη λειτουργία και τη φύση των πολιτικών συστημάτων, προκύπτει πλήθος ερωτημάτων…
Ποιο είναι το εύρος των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ατόμου στη σύγχρονη κοινωνία. Τι είδους πολίτης είναι. Κατά πόσον είναι εύλογο ένα εξουσιαστικό σύστημα να ταυτίζεται με τη δημοκρατία της κλασικής περιόδου. Μήπως η ταύτιση της προ-αντιπροσώπευσης με τη δημοκρατία παραβλέπει σημαντικά στοιχεία, όπως η πολιτική ευθύνη και η πολιτική ελευθερία του ατόμου, τα οποία απουσιάζουν σήμερα από την πολιτική διαδικασία. Τα παραπάνω και άλλα συναφή ζητήματα επιχειρεί να απαντήσει το βιβλίο με μια σύντομη συγκριτική προσέγγιση του κράτους-έθνους με την πόλη-κράτος, μέσα από τις αναλογικές προβολές του αρχαίου αντιπροσωπευτικού συστήματος στο σύγχρονο.
Η εσωτερική βαρβαρότητα
Jean-François Mattéi
Μετάφραση – Σχόλια: Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή
Δοκίμιο για τη σύγχρονη ακοσμία
Η ηθική, η πολιτική, η εκπαίδευση και η τέχνη είναι οι τέσσερις τομείς στους οποίους επικεντρώνεται αυτό το βιβλίο. Ο Jean-François Mattéi σπεύδει να διαλύσει τη σύγχυση που μας κάνει να χαρακτηρίζουμε ως πρωτοποριακό οτιδήποτε διεγερτικό, έξαλλο ή παθολογικό, οτιδήποτε θυσιάζει το νόημα στον βωμό της διαδικασίας, και να μας υπενθυμίσει ότι κάτι τέτοιο είναι στην πραγματικότητα βαρβαρότητα, διαφορετική ίσως από την αρχαία αρπακτική βαρβαρότητα, αλλά όμως πιο ύπουλη και πιο απειλητική, επειδή φωλιάζει μέσα στην καρδιά του πολιτισμού, ενώ εκείνος πίστευε ότι την είχε οριστικά κατανικήσει.
Η υποκειμενοποίηση με θύμα το ίδιο το υποκείμενο, έγκλειστο στον εαυτό του, ανίκανο για οποιοδήποτε εξωτερικό άνοιγμα, η διαδικαστική παιδαγωγική με θύμα τον μαθητή, εικονικό υποκείμενο που ουδέποτε θα αντιληφθεί ορθά την πραγματικότητα του κόσμου της μόρφωσης, η καλλιτεχνική υπερβολή με θύμα το έργο τέχνης, διαμελισμένο, σπιλωμένο, ακόμα και ολοσχερώς κατεστραμμένο, η παράνοια του φασισμού και του κουμμουνισμού, με θύμα όχι μόνο μία αφηρημένη ιδέα, φυλή ή τάξη, αλλά τον άνθρωπο, τον καθένα που βρέθηκε ανάμεσα στους σωρούς των εκτοπισμένων ή των εκκαθαρισμένων, σε αυτό το βιβλίο αντιμετωπίζονται και αναλύονται από τον Jean-François Mattéi ως φαινόμενα βαρβαρότητας.
Ταξίδι στη Λευκή Θάλασσα
Βλάσσης Τρεχλής
Μυθιστόρημα
Φανταζόταν την πόλη του Ώρου να είναι χτισμένη σε μια γλυκιά πλαγιά, με όμορφα χρωματισμένα σπίτια, αγκαλιασμένα με γιασεμιά, με πέτρινα καλντερίμια και βρύσες στολισμένες με φιλόξενους στίχους για να ξεδιψούν το νου του ταξιδευτή. Με το καρνάγιο σε μιαν άκρη της παραλίας γεμάτο κόσμο. Και τα χέρια των τεχνιτών να δουλεύουν κάτω από τα μάτια των νοικοκυραίων και να μοσχομυρίζουν από το άρωμα του φρεσκοκομμένου πεύκου και του κυπαρισσιού. Έβλεπε ακόμα μπροστά του την αγορά, με τους ανθρώπους ν’ ανταλλάσσουν τις απόψεις τους τις ώρες της σχόλης. Με τα χέρια τους στο ύψος της καρδιάς και με θαυμαστές κινήσεις, ανάμεικτες με λόγια που δεν προσβάλλουν κανέναν άνθρωπο και καμιά πόλη, να διηγούνται την ιστορία της Λευκής Θάλασσας. Κι αυτή η ιστορία, λέει, δεν θα είναι ούτε καλή ούτε κακή, αφού θα είναι η ιστορία ολόκληρου του κόσμου…
Αντωνοπούλου – Τρεχλή Ζωή (Antonopoulou Trechli Zoi)
Η Ζωή ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΡΕΧΛΗ΄ σπούδασε κλασική φιλολογία και αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου συνέχισε τις σπουδές της και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στη νεοελληνική φιλολογία και διδακτορικό στη φιλοσοφία. Δίδαξε στο Université Libre de Bruxelles και στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Από το 2003 υπηρετεί ως σχολική σύμβουλος φιλολόγων.
Έχουν εκδοθεί δύο βιβλία της με θέμα τη φιλοσοφία: Η πολιτική φιλοσοφία της αρχαιοελληνικής τέχνης («Νέα Σύνορα» – Α. Α. Λιβάνη, 2001) και Από την αρχαία ελληνική πόλιν στη βυζαντινή οικουμένην (Αρμός, 2005). Επίσης, μετέφρασε από τα γαλλικά: Clément Rosset, Το πραγματικό και το διπλό του (Αρμός, 2008) και Jean-François Mattéi, Η εσωτερική βαρβαρότητα (Αρμός, 2009). Φιλοσοφικά και παιδαγωγικά άρθρα της έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε πολλές ημερίδες και συνέδρια. Από το 2014 διαχειρίζεται το blog: https://mopoiondaskalo.blogspot.com/
Related Products
Άμλετ και Δον Κιχώτης
Ivan Turgenev
Οι Δον Κιχώτες ανακαλύπτουν, οι Άμλετ επεξεργάζονται. Πώς, όμως, θα μας ρωτήσουν, μπορούν οι Άμλετ να επεξεργαστούν οτιδήποτε, όταν αμφιβάλλουν για τα πάντα και δεν πιστεύουν σε τίποτα. […] Με βάση το σοφό καταμερισμό της φύσης, απόλυτοι Άμλετ, όπως και απόλυτοι Δον Κιχώτες, δεν υπάρχουν: αυτοί είναι απλά ακραίες εκφράσεις δύο διαφορετικών κατευθύνσεων, σταθμοί που οριοθετούνται από τους ποιητές σε διαφορετικές ατραπούς […] Όπως η αρχή της ανάλυσης έφτασε στον Άμλετ στα όρια της τραγικότητας, έτσι και η αρχή του ενθουσιασμού έφτασε στον Δον Κιχώτη στα όρια του κωμικού, ενώ στην ζωή το απόλυτο κωμικό και το απόλυτο τραγικό απαντώνται σπανίως.
Ρωγμές και αγγίγματα (10η Έκδοση)
Δημήτρης Καραγιάννης
Η αναζήτηση νοήματος στη ζωή δε μπορεί να αφορά μόνο κάποιους επαγγελματίες στοχαστές, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε ανήσυχου πνεύματος που δεν βολεύεται στο κυνήγι της επιβίωσης. Η αναζήτηση της δυναμικής της πίστης δεν μπορεί να αφορά μόνο κάποιους επαγγελματίες θεολόγους, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε ανθρώπου που δεν βολεύεται στην τήρηση μόνο κάποιων θρησκευτικών κανόνων. Η αναζήτηση της αλήθειας μέσω της αμφισβήτησης της ύπαρξης του Θεού δεν μπορεί να φορά μόνο κάποιους επαγγελματίες άθεους, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε πιστού που δεν διστάζει να αναγνωρίζει την απιστία του. Η αναζήτηση του προσώπου του Θεού δεν αποτελεί μια μεταφυσική αναζήτηση, αλλά σχετίζεται με την αναζήτηση του ανθρώπινου προσώπου. Δεν είναι παραίτηση από την προσωπική ευθύνη, αλλά προσπάθεια κατανόησης της ανθρώπινης φύσης. Δεν είναι παραίτηση από την επιστημονική γνώση, αλλά αναγνώριση των ορίων της. Δεν μηδενίζει την παρούσα ζωή, αλλά αντίθετα αναζητά τη νοηματοδότησή της.
Στάσις αεικίνητος
Βασίλης Μπετσάκος
Η ανακαίνιση της αριστοτελικής κινήσεως στη θεολογία Μαξίμου του Ομολογητού
Μελετούμε τις πραγματείες του Αριστοτέλη και του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού. Στα κείμενα του φιλοσόφου διερευνούμε επιλεκτικά τη θεωρία της κινήσεως, όπως αυτή εκτίθεται στα «Φυσικά». Στα κείμενα του Πατρός της Εκκλησίας παρακολουθούμε συνολικά το νήμα των διδαχών του, εκλαμβάνοντας ως άξονα γύρω από τον οποίο αυτό ξετυλίγεται και διευθετείται, τη δική του (εκκλησιαστική) θεώρηση της κίνησης. […] (από την εισαγωγή του βιβλίου)
www.platon.org
Αντωνοπούλου – Τρεχλή Ζωή
Οδηγός πλοήγησης στον κυβερνο-χώρο του Πλάτωνος
Τα κείμενα του Πλάτωνος συγκροτούν τα ίδια έναν ιστό από μοτίβα, θέσεις και προβλήματα, αλλά επίσης κληρονομούν έναν ιστό από μοτίβα, θέσεις και προβλήματα από ολόκληρη την προγενέστερη φιλοσοφική παράδοση, τα οποία είτε αναπαράγουν σχεδόν αυτούσια είτε τροποποιούν είτε, το πιο συχνό, εξοβελίζουν. Υπάρχουν, θα λέγαμε, κάποιες πλατωνικές «εμμονές», που δια-πλέκονται, συμ-πλέκονται, και συχνά περι-πλέκονται, σε μια προσπάθεια να καταγραφούν οι φιλοσοφικές προϋποθέσεις οι οποίες σκοπό έχουν να δημιουργήσουν εν τέλει μια συνεκτική νοηματική ολότητα. Από αυτήν την πυκνή ύφανση, στην παρούσα εργασία επιλέγουμε και ανασύρουμε ορισμένα θέματα, κατά τη γνώμη μας κεντρικά για τη συνολική κατανόηση του πλατωνικού έργου. Ως οδηγητικό νήμα χρησιμοποιείται το παρεχόμενο από τον ίδιο τον Πλάτωνα, όπως αυτό σχηματοποιείται στους ύστερους διαλόγους του εκ των οποίων ο τελευταίος δεν πρόλαβε καν να γραφτεί: σοφιστής (Σοφιστής), πολιτικός (Πολιτικός), φιλόσοφος. Η πλατωνική φιλοσοφία αντιμετωπίζεται ως όλον, ως ένας ιστός με πολλά επιμέρους συμπλεκόμενα νήματα. Ο Πλάτων, σαν την αράχνη, έχει στήσει τον ιστό του και μας έχει παγιδεύσει στην τυραννική του γοητεία. Στην τυραννική γοητεία της δικής του φιλοσοφίας, αλλά και της φιλοσοφίας γενικά.
Οι γάμοι του ουρανού και της γης
π. Λάμπρος Καμπερίδης
Μια ανάγνωση του Pound, του Yeats και του Blake με οδηγό τον Λορεντζάτο
Η έκδοση τούτου του δοκιμίου που πρωτοδημοσιεύτηκε στον τιμητικό τόμο «Αντί Χρυσέων» τον αφιερωμένο στον Ζήσιμο Λορεντζάτο (εκδ. Δόμου και Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, 1995), έχει το προνόμιο να περιλαμβάνει τέσσερα πρόσωπα: τον Blake, τον Pound, τον Λορεντζάτο και τον συγγραφέα του τον Καμπερίδη, χωρίς τον οποίο δεν θα είχαμε τους άλλους τρεις δουλεμένους, μελετημένους και περασμένους μέσα από τον ίδιο. […]
Η θεωρία του πνευματικού σώματος στην δυτική παράδοση
G. R. S. Mead
Το βιβλίο του Μηντ περί του πνευματικού σώματος έχει μεγάλη αξία για τον ειδικό ερευνητή αλλά και για τον απλό φιλομαθή αναγνώστη, διότι συγκεντρώνει τα σπουδαιότερα αποσπάσματα που έχουν σωθεί και τα ερμηνεύει, πράγμα σπουδαιότατο για την ιστορία των ιδεών. Επί πλέον δείχνει πολύ καθαρά την εξέλιξη της χριστιανικής εννοίας της ψυχής, αλλά κυρίως της ιδέας του πνευματικού σώματος της Αναστάσεως, για το οποίο κάνει λόγο με τόση έμφαση ο Απόστολος Παύλος στην Α’ Προς Κορινθίους Επιστολή του.
Για το ιερό και το δράμα
Ιωσήφ Βιβιλάκης
Θεατρολογικές προσεγγίσεις
Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει μελετήματα που καλύπτουν ένα ευρύ χρονικό φάσμα, από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα. Θέμα των περισσότερων κειμένων είναι το ιερό με τις διάφορες εκφάνσεις του το οποίο αναζητείται στη συμπλοκή του με το δράμα και τη σκηνή στην πατερική γραμματεία, στην εκκλησιαστική λατρεία και σε θεατρικούς συγγραφείς (όπως ο Ο’ Νήλ, ό Ουίλλιαμς ή ο Τερζάκης), αν και παρουσιάζονται έργα στα οποία κύριος σκοπός είναι η καταγραφή και η ανάδειξή τους (όπως στην περίπτωση του Μ. Καραγάτση και του Παύλου Νιρβάνα). Άλλες στιγμές η ερευνητική ματιά εστιάζει στον μαρασμό των αρχαίων θεάτρων ή στην ιδιαιτερότητα ορισμένων δραμάτων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επτανησιακή Ευγένα του Μοντσελέζε, μία μοναδική δραματοποίηση συναξαριού, που απηχεί το θρησκευτικό θέατρο της Δύσης στα καθ’ ημάς ή στον Αυξεντιανό μετανοημένο, μια ανελέητη διαλογική σάτιρα της Χριστοκαπηλείας, που γράφτηκε στα μισά του 18ου αιώνα. Αλλού η προσοχή πέφτει στο ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων, όπως στη σκανδαλιστική πρώτη σκηνοθεσία του «Χριστού Πάσχοντος» από τον Αλέξη Σολομό, όταν για πρώτη φορά στη νεώτερη Ελλάδα «εμφανίσθηκε» εξαϋλωμένος ο Ιησούς επί σκηνής.
Οδός Αιμίλιου Χουρμούζιου
Πίτσα Γαλάζη
Η «Οδός Αιμιλίου Χουρμουζίου» αποτελεί ένα οφειλόμενο χρέος στη μνήμη μιας μεγάλης μορφής του Ελληνισμού, του Αιμιλίου Χουρμούζιου, που φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννησή του (1904-2004) και που την χρονιά που μας πέρασε συμπληρώθηκαν τριάντα χρόνια από τον θάνατό του (1973-2003)… Το να ασχοληθεί όμως κανείς με την τεράστια προσωπικότητα του Αιμίλιου Χουρμούζιου όπως εκτείνεται από την λογοτεχνία στην δημοσιογραφία, το θέατρο και την κριτική, κι από το δοκίμιο στο φιλοσοφικό και τον πολιτικοκοινωνικό στοχασμό και τη μετάφραση, και που όλα τα υπηρετεί με θαυμαστή αρτιότητα κι από θέση μάχης -πράγμα που φαντάζει εξωπραγματικό κι απίστευτο για την εποχή μας- δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη υπόθεση. Χρειάζονται κατά τη γνώμη μου ειδικοί σοβαροί μελετητές, για ν’ αξιολογήσουν και να τοποθετήσουν το τεράστιας σημασίας έργο του, δίνοντας τη θέση που του αξίζει σε κάθε τομέα και στην καθόλου ιστορία της πνευματικής Ελλάδας του 20ού αιώνα…
Φρόυντ και Ντοστογιέφσκι
Μιχάλης Κ. Μακράκης
Από τον φόβο στην αγάπη
Το τρίτο αυτό βιβλίο της σειράς «Ψυχολογία της Θρησκείας» αποτελεί κριτική της θεωρίας του Φρόυντ, σύμφωνα με το οιδιπόδειο σύμπλεγμα», για την επιληψία του Ντοστογιέφσκι ως σύμπτωμα νεύρωσης (υστερική επιληψία) εξαιτίας της ενοχής που ένιωθε για τις πατροκτονικές του τάσεις. Την ίδια ενοχή που ένιωθε και ο ήρωάς του Ντιμίτρι στο τελευταίο του έργο Αφελφοί Καραμάζοφ. Το ζήτημα όμως είναι: Μπορεί να εξηγηθεί, με βάση το «οιδιπόδειο», η ενοχή του Ντοστογιέφσκι για το φόνο του πατέρα του. Κι ακόμα περισσότερο, η καταγωγή της θρησκείας. Η ενοχή δηλαδή που ένιωσε ο πρωτόγονος για το φόνο του αρχέγονου πατέρα και ο φόβος της τιμωρίας για την ενοχή του αυτή. Ένας φόβος που μετατράπηκε αργότερα από ανάγκη για εξιλέωση σε αγάπη προς τον πατέρα αυτό, με την εξύψωσή του σε Θεό. Είναι λοιπόν ο φόβος, ο ενοχικός φόβος, που ανάγκασε τον πρωτόγονο να επινοήσει το Θεό. Ή είναι η αγάπη, όχι όμως ως προβολή του πατέρα στο Θεό, όπως θέλει ο Φρόυντ, αλλά η αγάπη στην ταύτισή της με τον ίδιο το Θεό, όπως την αντιλαμβάνεται ο Ντοστογιέφσκι. Η αγάπη αυτή που προσέλκυσε τον άνθρωπο κοντά της, ως «primus amor», αποκαλύπτοντάς του ότι «ο Θεός αγάπη εστίν»; Η θρησκειοψυχολογική αυτή θεώρηση «από το φόβο στην αγάπη», όμοια με την πορεία που ακολούθησε, μαζί με τον κεντρικό ήρωά του, τον Αλιόσα, ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι στο τελευταίο του βιβλίο, είναι η πορεία έρευνας από τον Φρόυντ στον Ντοστογιέφσκι, από τον ενοχικό φόβο στη λυτρωτική αγάπη, που ακολουθεί και ο καθηγητής Μιχ. Μακράκης στο δικό του βιβλίο. Ένα βιβλίο που γι’ αυτό και θα μπορούσε να έχει ως προμετωπίδα: «Η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον».
Η κοινωνία της ορθοπεταλιάς
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Ο αναρχοδυναμικός καπιταλισμός της νεοφιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης -που επέφερε κρίσιμη απόκλιση συμφερόντων μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας- ενθρόνισε την αγορά «αυτορυθμιζόμενο» ρυθμιστή των κοινωνικών ανταλλαγών, προάγοντας αποφασιστικά το εμπόρευμα σε καθολική εστία της συμβολικής παραγωγής και ολοκληρώνοντας την αποϊέρωση του κόσμου δια της μετατροπής των στοιχείων του σε αξίες αγοραίες. Παράλληλα εξεθείασε το άτομο ως υποκείμενο αυτοσυνείδητο και χειραφετημένο, αυτουργό της τύχης του και νομιμοποιητική αρχή των αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα το κατέστησε οντότητα ευχείρωτη και ετερόνομη, μαζοποιημένη πρώτη ύλη μιας Ιστορίας δυναμοποιημένης από τη σύγχρονη τεχνοεπιστήμη στο πλαίσιο ενός ασφυκτικού οικονομικού ορισμού της πραγματικότητος και στην υπηρεσία μιας αδήριτης αναγκαιότητος για αέναη ποσοτική μεγέθυνση. Κι αυτό φαντάζει σαν ένας ακόμη ανάβαθμος της «προμηθεϊκής εποποιΐας» του Ανθρώπου, συγκαλύπτοντας έτσι την οπτική των ατόμων ως θυμάτων της Ιστορίας, που αποσταθεροποιούνται και συνθλίβονται από τους μεγάλους διασκελισμούς της, και εν προκειμένω εκβιάζονται σε έπακρον ανταγωνιστικής υπερπροσπάθειας, συμπιεζόμενα από την αυτοδυναμική ενός ανεξέλεγκτου πλέον συστήματος, που έχοντας κίνητρο το κέρδος και κινητήρα τον καθολικό ανταγωνισμό, πλήττει μεταξύ άλλων και την ίδια την ουσία της εξατομίκευσης, αποσαθρώνοντας τις συναπτικές αξίες που θα τη στερέωναν στο αυθεντικό της νόημα. Τα σύγχρονα φανερώματα της καταγωγικής αυτής αντινομίας της καπιταλιστικής κοινωνίας να εγείρει στη συνείδηση των μελών της προσδοκίες και ιδεώδη που πρόκειται αναγκαία να διαστρέψει στην πράξη, επιχειρεί να εκθέσει και το ανά χείρας βιβλίο.
There are no reviews yet.