Ενάντια στα μετασύγχρονα είδωλα

 Κώστας Ζουράρις

Μαρτυρίκια προσωποκεντρικής πολιτικής

… Επομένως ο Απόστολος Παύλος, εξίσου τραγικός κυνικός, διαπιστώνει ότι, για τα εδώ και τα τώρα των ανθρώπων, τα πάντα θα είναι πάντοτε ένα αίνιγμα μέσα από καθρέφτη, κι ότι όση πραγματική ζωή ζούμε βλέποντας στον καθρέφτη, άλλη τόση αληθινή γνώση αποκτούμε «εν αινίγματι», μέσα στο αεί ρευστόν της πολιτικής… Δήλον ότι, «άρτι», σ’ αυτό το Εδώ παντοτινό Τώρα, οι άνθρωποι-πολίτες, τα ατομικά μας «δικαιώματα», τα πεφυσιωμένα «συστήματα», οι φουσκωμένες «κατακτήσεις» του πολιτισμού, το σύνολο της απληστίας μας, ή και η ευθυδικία των ισρροπιών μας, άπασα η απανταχού δομική ανισορροπία της ες αεί εριστικής μας κοινωνίας, όλοι οι άνθρωποι – πολίτες – κοινωνοί, «άρτι», και ξανά άρτι, άχρι καιρού συντελείας του ακόσμου τούτου Κόσμου, «άρτι», βλέπουμε και παραμένουμε μέσα στο Αίνιγμα… Στο περίπου, στο πτωτικόν, στο φθοροποιόν και ες αεί εφθαρμένον… Τόσο βλέποντες, τόσο «ειδότες, επαΐοντες, επιστήμονες», όσο το αίνιγμα… Τόσο βέβαιοι για τα κοινωνικά μας συστήματα, όσο το αίνιγμα…

Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή

Η φιλοσοφία της Νεωτερικότητας έχει σπάσει τους δεσμούς της με την ελληνική και τη μεσαιωνική Αρχαιότητα. Κομβικό σημείο αυτής της ξένωσης είναι η ανθρωποκεντρική και αντιτελεολογική τάση της νεώτερης φιλοσοφίας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γίνεται πια παραδεκτή η παραδοσιακή ιεραρχία των ουσιών. Η νεωτερική φιλοσοφία προβάλλεται ως αντι-μεταφυσική, αφού δεν νοείται μεταφυσική δίχως ορισμένη ιεράρχηση των επιπέδων του είναι. Από την άλλη, η απαλλαγή από τη μεταφυσική απαιτεί έναν άλλο μύθο στον οποίο να μπορεί να αποδοθεί η επιβολή της σημασίας. Η νεωτερική φιλοσοφία κατασκευάζει λοιπόν το μύθο της ratio, της λογικής που εδρεύει στην αυτονομημένη ατομική διάνοια. Η επινόηση της ratio σημαίνει το τέλος της «θεολογικής εικόνας για τον κόσμο και τον άνθρωπο», εφόσον η ratio στρεφόταν καταρχήν ενάντια σε κάθε ετερόνομο προσδιορισμό της σκέψης και της δράσης του ανθρώπου. Μια απόπειρα ανίχνευσης των προϋποθέσεων εκείνων που, στον πολύ ανθρώπινο χώρο της πολιτικής, κατέστησαν αναγκαία τη μεταφυσική «αυταπάτη» αποτελεί η παρούσα μελέτη. Από την Αρχαία Ελλάδα στη Νεωτερικότητα, με ενδιάμεσο σταθμό το παρεξηγημένο Βυζάντιο: αυτή είναι η πορεία.

Σταύρος Δ. Πάνου

Ανθρωποκεντρικά ΙΙ

Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την έκδοση του βιβλίου μου «Ανθρωποκεντρικά. Φιλοσοφικά μελετήματα» (Αθήνα 1980). Με τον ίδιο τίτλο «Ανθρωποκεντρικά ΙΙ. Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό» επικοινωνώ και πάλι με το ελληνικό κοινό με μια σειρά δοκιμίων – μελετημάτων που έχουν και πάλι στο επίκεντρο τους τον άνθρωπο, το περιβάλλον του, τον πολιτισμό του, τις ανησυχίες του. Η πολύχρονη παραμονή μου στο εξωτερικό, μου στέρησε μια πιο άμεση επικοινωνία με τους Έλληνες αναγνώστες, παρά τα κάποια διαλείμματα. Ελπίζω ότι ο νέος διάλογος μαζί τους θα αποτελέσει και πάλι ευκαιρία για γόνιμο προβληματισμό, για μια ουσιαστικότερη ανταλλαγή απόψεων, ανησυχιών, νοημάτων. Τα κείμενα έχουν γραφεί στο Μόναχο, στην Αθήνα και κάποια στη Γαλλία (Παρίσι και Στρασβούργο) και αποτελούν δοκιμές για το πρόβλημα του νοήματος, της τρέλας, του τραγικού και της μεταφυσικής, για το μέλλον του ανθρώπου. Συζητώ στα μελετήματά μου με αμεσότητα και εμπιστεύομαι τους αναγνώστες μου σε ένα οδοιπορικό προσωπικό, που ίσως κάποτε δείχνει παράδοξο. (από τον πρόλογο του συγγραφέα)