Παλαμάς Καβάφης Σικελιανός

Γιάννης Μ. Καλιόρης

Ο αναρχοδυναμικός καπιταλισμός της νεοφιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης -που επέφερε κρίσιμη απόκλιση συμφερόντων μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας- ενθρόνισε την αγορά «αυτορυθμιζόμενο» ρυθμιστή των κοινωνικών ανταλλαγών, προάγοντας αποφασιστικά το εμπόρευμα σε καθολική εστία της συμβολικής παραγωγής και ολοκληρώνοντας την αποϊέρωση του κόσμου δια της μετατροπής των στοιχείων του σε αξίες αγοραίες. Παράλληλα εξεθείασε το άτομο ως υποκείμενο αυτοσυνείδητο και χειραφετημένο, αυτουργό της τύχης του και νομιμοποιητική αρχή των αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα το κατέστησε οντότητα ευχείρωτη και ετερόνομη, μαζοποιημένη πρώτη ύλη μιας Ιστορίας δυναμοποιημένης από τη σύγχρονη τεχνοεπιστήμη στο πλαίσιο ενός ασφυκτικού οικονομικού ορισμού της πραγματικότητος και στην υπηρεσία μιας αδήριτης αναγκαιότητος για αέναη ποσοτική μεγέθυνση. Κι αυτό φαντάζει σαν ένας ακόμη ανάβαθμος της «προμηθεϊκής εποποιΐας» του Ανθρώπου, συγκαλύπτοντας έτσι την οπτική των ατόμων ως θυμάτων της Ιστορίας, που αποσταθεροποιούνται και συνθλίβονται από τους μεγάλους διασκελισμούς της, και εν προκειμένω εκβιάζονται σε έπακρον ανταγωνιστικής υπερπροσπάθειας, συμπιεζόμενα από την αυτοδυναμική ενός ανεξέλεγκτου πλέον συστήματος, που έχοντας κίνητρο το κέρδος και κινητήρα τον καθολικό ανταγωνισμό, πλήττει μεταξύ άλλων και την ίδια την ουσία της εξατομίκευσης, αποσαθρώνοντας τις συναπτικές αξίες που θα τη στερέωναν στο αυθεντικό της νόημα. Τα σύγχρονα φανερώματα της καταγωγικής αυτής αντινομίας της καπιταλιστικής κοινωνίας να εγείρει στη συνείδηση των μελών της προσδοκίες και ιδεώδη που πρόκειται αναγκαία να διαστρέψει στην πράξη, επιχειρεί να εκθέσει και το ανά χείρας βιβλίο.

Σταύρος Δ. Πάνου

Ανθρωποκεντρικά ΙΙ

Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την έκδοση του βιβλίου μου «Ανθρωποκεντρικά. Φιλοσοφικά μελετήματα» (Αθήνα 1980). Με τον ίδιο τίτλο «Ανθρωποκεντρικά ΙΙ. Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό» επικοινωνώ και πάλι με το ελληνικό κοινό με μια σειρά δοκιμίων – μελετημάτων που έχουν και πάλι στο επίκεντρο τους τον άνθρωπο, το περιβάλλον του, τον πολιτισμό του, τις ανησυχίες του. Η πολύχρονη παραμονή μου στο εξωτερικό, μου στέρησε μια πιο άμεση επικοινωνία με τους Έλληνες αναγνώστες, παρά τα κάποια διαλείμματα. Ελπίζω ότι ο νέος διάλογος μαζί τους θα αποτελέσει και πάλι ευκαιρία για γόνιμο προβληματισμό, για μια ουσιαστικότερη ανταλλαγή απόψεων, ανησυχιών, νοημάτων. Τα κείμενα έχουν γραφεί στο Μόναχο, στην Αθήνα και κάποια στη Γαλλία (Παρίσι και Στρασβούργο) και αποτελούν δοκιμές για το πρόβλημα του νοήματος, της τρέλας, του τραγικού και της μεταφυσικής, για το μέλλον του ανθρώπου. Συζητώ στα μελετήματά μου με αμεσότητα και εμπιστεύομαι τους αναγνώστες μου σε ένα οδοιπορικό προσωπικό, που ίσως κάποτε δείχνει παράδοξο. (από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Ζωή Αντωνοπούλου – Τρεχλή

Η φιλοσοφία της Νεωτερικότητας έχει σπάσει τους δεσμούς της με την ελληνική και τη μεσαιωνική Αρχαιότητα. Κομβικό σημείο αυτής της ξένωσης είναι η ανθρωποκεντρική και αντιτελεολογική τάση της νεώτερης φιλοσοφίας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γίνεται πια παραδεκτή η παραδοσιακή ιεραρχία των ουσιών. Η νεωτερική φιλοσοφία προβάλλεται ως αντι-μεταφυσική, αφού δεν νοείται μεταφυσική δίχως ορισμένη ιεράρχηση των επιπέδων του είναι. Από την άλλη, η απαλλαγή από τη μεταφυσική απαιτεί έναν άλλο μύθο στον οποίο να μπορεί να αποδοθεί η επιβολή της σημασίας. Η νεωτερική φιλοσοφία κατασκευάζει λοιπόν το μύθο της ratio, της λογικής που εδρεύει στην αυτονομημένη ατομική διάνοια. Η επινόηση της ratio σημαίνει το τέλος της «θεολογικής εικόνας για τον κόσμο και τον άνθρωπο», εφόσον η ratio στρεφόταν καταρχήν ενάντια σε κάθε ετερόνομο προσδιορισμό της σκέψης και της δράσης του ανθρώπου. Μια απόπειρα ανίχνευσης των προϋποθέσεων εκείνων που, στον πολύ ανθρώπινο χώρο της πολιτικής, κατέστησαν αναγκαία τη μεταφυσική «αυταπάτη» αποτελεί η παρούσα μελέτη. Από την Αρχαία Ελλάδα στη Νεωτερικότητα, με ενδιάμεσο σταθμό το παρεξηγημένο Βυζάντιο: αυτή είναι η πορεία.

Κώστας Ζουράρις

Θουκυδίδης Αρχέτυπος

Ο Κώστας Ζουράρης έρχεται να καταδείξει πως η θουκυδίδεια ανάγνωση της ιστορίας όχι απλώς προϋποθέτει την τραγική ανάγνωση του κόσμου, αλλά, πολύ περισσότερο, πως αυτή είναι η μόνη δυνατή ιστορική και πολιτική επιστήμη.