Η νίκη σαν παρηγοριά (8η Έκδοση)

Στέλιος Ράμφος

Πλατωνικά ζητήματα

Εάν η αλήθεια του έργου δεν ακολουθεί τα γεγονότα, η ακολουθητέα μέθοδος δεν μπορεί να είναι αρχαιολογική είτε αναλυτική. Ζήτησα την ψυχή του πλατωνικού κειμένου και στην προοπτική αυτή απέφυγα σκόπιμα να ανατρέξω εις την ενδιάμεσο παράδοση. Το κείμενο είναι συγχρόνως αντικείμενο και φως· ως αντικείμενο προσφέρεται σε ανάλυση, αλλά τ’ αποτελέσματα ενός εγχειρήματος του είδους αυτού πάσχουν από τα εγγενή ελαττώματα του επιστημονικού πνεύματος, ισχυρού στην μελέτη λεπτομερειών, αλλα ανίσχυρου στην θεώρηση του όλου και του λόγου της υπάρξεώς του. Η λογιωσύνη και το εύρος της βαραίνουν εμμέσως στην ανάγνωση του έργου: το θέμα δεν είναι ν’ ανατάμωμε για να γνωρίσωμε, αλλα να μεθέξωμε στο φως που παραχωρεί την ενότητα της θέας.

Στέλιος Ράμφος

Αφορμές πνευματικού αναπροσανατολισμού

Το βιβλίο αυτό δεν το περίμενα: γράφτηκε σαν παρένθεση κατά παραγγελίαν. Τον Νοέμβριο 1994 καθημερινή εφημερίδα μου ζήτησε επίμονα μακράς πνοής κυριακάτικη ολοσέλιδη συνεργασία με θέματα δικής μου επιλογής. Συμφώνησα υπό τον όρο τα άρθρα να εκτυπωθούν στα ελληνικά -δηλαδή με το πολυτονικό σύστημα-, πράγμα το οποίον η διεύθυνση απεδέχθη, οπότε άρχισα να γράφω και να παραδίδω κείμενα. Η έναρξη των δημοσιεύσεων είχε ορισθεί για την Πρωτοχρονιά 1995. Όταν όμως έφθασε η ώρα, η δημοσίευση ανεβλήθη και συνέχισε να αναβάλλεται, ενώ εξακολουθούσα να παραδίδω υλικό, μέχρις ότου ζητώντας προς τα μέσα του Μαΐου να σαφηνισθεί επιτέλους η κατάσταση μου διεμηνύθη, χωρίς περισσότερες εξηγήσεις, ότι η συνεργασία με την εφημερίδα ματαιώνεται. Εν τω μεταξύ η σειρά των άρθρων, πλην του τελευταίου, ήταν έτοιμη και δεν μου έκανε καρδιά να μην τη συμπληρώσω. Αλλά τώρα δεν με απασχολούσε πια το ευρύ κοινό της εφημερίδας και το άρθρο μετεβλήθη σε αρκετά απαιτητικό και εκτενές μελέτημα: βρήκα την ευκαιρία να εξηγηθώ εν τινι μέτρω για τον χαρακτήρα της εξατομικεύσεως. Η «ευκαιρία» τούτη ίσως κράτησε περισσότερο απ’ ό,τι λογάριαζα, πάντως η σειρά των άρθρων για τη σημερινή Ελλάδα ως πνευματικό ζήτημα, έστω άνισα, ολοκληρώθηκε. Σ’ αυτά πρόσθεσα τρία σημειώματα περί ζωγραφικής (το πρώτο του 1983, και δύο επόμενα του 1995), μια διάλεξη περί παιδείας στο Κολλέγιο Αθηνών (1991), δημοσιευμένη αργότερα στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (Νοέμβριος 1992), και παρέδωσα το βιβλίο, με μικρές προσθήκες και διορθώσεις, προς εκτύπωσιν.

Στέλιος Ράμφος

Η σύνθεσι του ελληνικού με τον σύγχρονο πολιτισμό γίνεται όταν υπερβούμε την ψυχική μας ανωριμότητα, η οποία δεν αποτελεί εγγενή όρο της εθνικής μας υπάρξεως αλλά μακροχρόνια ιστορικήν αγκύλωσι. Τότε και μόνον τότε ζωηφόρα στοιχεία της πνευματικής μας παραδόσεως, όπως η μυθική αντίληψις ή ο αποφατισμός, θα ελευθερώσουν τις δυνάμεις που αιώνες τώρα υπνώττουν μέσα τους και θα συμβάλουν ώστε να αναπτυχθή αυτοσυνείδητη εσωτερικότης και να επιτευχθή η ζητούμενη ενότης της ψυχής με τον εαυτό. Τίποτε σ’ αυτή την ενότητα δεν προμηνύει ένα άτομο κλειστό· πλείστα αντιθέτως προαναγγέλλουν έναν άνθρωπο σταθερά ανοικτό και εγρήγορο στην αγωνία του συνανθρώπου. Περιεχόμενα: – Σημείωσι – Οδεύουμε προς ακμή – Πρόσωπο, άτομο, μύθος και ιστορία – Επιστολή προς τον Πρωθυπουργό – Το νόημα και το ανόμημα – Μαρασμός «δωρεάν», ανθοφορία με τίμημα – Η υπόθεσι Οτσαλάν εις την υπόθεσι Ελλάς – Η βία των πυραύλων και η βία του Σταυρού – Απελευθέρωσι αδυναμιών ή απελευθέρωσι δυνάμεων – Το θέατρο του παρελθόντος – Τι μας επιφυλάσσει η ελπίδα. – Θερμότης και ψυχρότητα στον λόγο – Παπαδιαμάντης και Ντοστογιέφσκυ