Παλαιά Βιογραφία

Παντελής Β. Πάσχος

Η χαρμολύπη της επιστροφής

– Πρώτα-πρώτα θα σας πω για τα θεμέλια του καμπαναριού. Βλέπετε πόσα ζωνάρια και πόσα πατώματα είναι: ε, λοιπόν, τα θεμέλια είναι άλλο ένα πάτωμα προς τα κάτω, γεμάτο από κορμούς δέντρων. Διάλεξαν, μάλιστα, κ’ έκοψαν χοντρά καραγάτσια, που έχουν πολύ δυνατό ξύλο και είναι μεγάλης αντοχής, σαν τσιμέντο· τα πατήκωσαν καλά, κ’ εκεί επάνω άρχισαν να χτίζουν, με τις πιο μεγάλες πέτρες, μια μεγάλη βάση· και αυτό το κάνανε και για τη στερεότητα, μα και για να μπορεί ν’ απορροφά τα τραντάγματα και τους κραδασμούς. Και ήταν, πράγματι, σοφοί εκείνοι οι χτίστες: πέρασαν τόσα μεγάλα φορτηγά, τανκς, βαρυφορτωμένες νταλίκες από δίπλα του, τρανταζότανε όλος ο τόπος, αλλά το καμπαναριό δεν έπαθε ούτε το παραμικρό! […] Όταν τελείωσε το έργο και βγήκαν οι σκαλωσιές, όλος ο κόσμος εθαύμασε το νέο στολίδι του χωριού· με τέτοια εκκλησιά του Αη-Προδρόμου, τέτοιο μεγάλο και τεφαρίκι καμπαναριό άξιζε! Έγιναν πάλι γιορτές, με τραπέζια και κρασί παλιό, για να εγκαινιαστεί το μεγάλο έργο, που βάσταξε όπως σας είπα τρία χρόνια το χτίσιμό του, και ν’ αποχαιρετήσουμε τους μαστόρους.

Ομήρου Οδύσσειας λ΄

[…] Στη λ΄ ραψωδία, την γνωστή ως Νέκυια, το θέμα που υπερισχύει είναι της Νοσταλγίας και του Νόστου. Από Νοσταλγία για τον Νόστο επισκέπτεται ο Οδυσσεύς τον Άδη και συνδιαλέγεται με τον μάντη Τειρεσία και τους άλλους νεκρούς. Ολόκληρη η ραψωδία αποπνέει μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας, ο Άδης υπάρχει ως μία υποτονική συνέχεια ζωής και το παράπονο των νεκύων είναι η νοσταλγία του πάνω κόσμου. Στην Νέκυια ό ήρωας φτάνει στο αποκορύφωμα της νοσταλγίας: δρα και επιζητεί τον νόστο μέχρι που εισχωρεί στον χώρο του Άδη. Όμως αυτός ο χώρος είναι τοποθεσία ψυχοβολής. Εκεί η νοσταλγία κινδυνεύει να απολιθωθεί και να σταματήσει η δράση για τον νόστο. Στον χώρο των νεκύων ο Οδυσσεύς δεν φοβήθηκε ούτε την συγκίνηση όταν συναντήθηκε με την ψυχή της μητέρας του, ούτε τα λόγια του Τειρεσία, «τον νόστο τον μελίγευστο ζητάς, πανένδοξε Οδυσσέα, όμως αυτόν θα σου τον κάνει δύσκολο ο Θεός». Φοβήθηκε όμως ο ήρωας την απολίθωση στην επιθυμία της νοσταλγίας, απολίθωση που θα εμπόδιζε τον νόστο. Ίσως έτσι θα μπορούσαν να κατανοηθούν οι στίχοι 633-635 στο τελευταίο τμήμα της Νέκυιας. Ο Οδυσσεύς θα ήθελε να παραμείνει στον τόπο του Άδη και να δει τους ήρωες Θησέα και Πειρίθου, άλλα φοβήθηκε μήπως η τρομερή Περσεφόνη θα του έστελνε την Γοργεία κεφαλή, αυτό το φρικώδες κεφάλι, του οποίου το βλέμμα απολίθωνε τα πάντα, από ανθρώπους μέχρι νησιά. Έτσι μπροστά στον φόβο της απολίθωσης, σε μια κατάσταση διαρκούς νοσταλγίας στον χώρο του Άδη, ο Οδυσσεύς φεύγει τρέχοντας και προστάζει τους συντρόφους του να λύσουν τις πρυμάτσες των πλοίων. Η Νέκυια μεταφράσθηκε το 1986. Με τον συνεργάτη ποιητή Α. Π. Παπαδίτσα, ο οποίος από το 1987 βρίσκεται στην αντίπερα όχθη, στον χώρο των νεκύων, χρησιμοποιήσαμε την έκδοση της Οξφόρδης. Η μεταφραστική μας προσπάθεια, όπως στους Ορφικούς και τους Ομηρικούς Ύμνους, έχει σκοπό να δείξει την διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας. Ακολουθήσαμε επομένως τους κανόνες που είχαμε θέσει και για τις προηγούμενες μεταφράσεις των ορφικών και ομηρικών ύμνων. Ελένη Λαδιά

Νικόδημος μοναχός

Ποιητικό ανάγνωσμα και μυητική ιεροτελεστία

Ο μυστικιστής στρέφει την ύπαρξή του προς το Θεό, για να γλιτώσει από τη βιοπραγία του χρόνου. Ο ποιητής χρησιμοποιεί το χρόνο και την έκφραση. Μετουσιώνει τον πόνο και νιώθει κατάσαρκα το μαστίγωμα του χάους. Ο πρώτος. τοποθετεί τον εαυτό του στη σφαίρα της εύνοιας του Θεού· γίνεται αγαπημένος μαθητής, δοχείο της χάριτος, μύστης των υπεραισθητών, σκεύος εκλογής, φτερούγισμα υπεριώδους εναστροσύνης. Ο δεύτερος είναι ο άσωτος γιος. Σπαταλάει την πατρική περιουσία στο χαμαιτυπείο των υλικών του αισθήσεων. Είναι φτωχός και πένης και αντλεί τη δύναμή του, όπως ο ερωτευμένος, από τις πληγές που προξενεί στο σώμα του η ίδια η αγάπη του. Ο έρωτας του ποιητή είναι έρωτας υλικός. Ο ποιητής, όπως ο άσωτος γιος, ζητάει συνειδητά από τη θεότητα το μερίδιο που του ανήκει. Βρίσκει πλούτο πολύ μέσα στο υποσυνείδητο. Και εκεί το θείο αδιόρατα και ανεξήγητα ρέει. Ο ποιητής είναι γεμάτος κενό. Είναι μακάριος στη μανία του και δυστυχής στη σωφροσύνη του. Είναι ασεβής προς το Θεό, στην προσπάθειά του να του αποσπάσει μυστικά που προκαλούν δέος. «Τα Ιερά Κείμενα ενός Μοναχού» 1998

Αγγελική Κουτλή

[…] Σίγουρα ο πεζός λόγος με τη βατή γραφή και τα συγκεκριμένα νοήματα είναι είδος πιο ευανάγνωστο και αγαπητό στους περισσότερους. Όμως και η ποίηση με την έντεχνη μορφή της, την μουσικότητα και αρμονικότητά της, δίνει την ευχέρεια στον ποιητή να εκφράσει με πηγαίο λυρισμό διάφορα συναισθήματα, αφήνοντας μέχρι και απορίες να αιωρούνται με τρόπο μυσταγωγικό, ώστε ν’ απηχούν στον εσωτερικό κόσμο εκείνων που αγαπούν την ποίηση· αλλά ακόμη και όσοι δεν συμπαθούν ιδιαίτερα το είδος, διαβάζοντάς τα έστω, παίρνουν ένα ερέθισμα για να σκεφτούν… (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Στέλιος Θ. Μαφρέδας