Μούσες & Δαιμόνια

 Κώστας Ζουράρις

Μαρτυρίκια προσωποκεντρικής πολιτικής

… Επομένως ο Απόστολος Παύλος, εξίσου τραγικός κυνικός, διαπιστώνει ότι, για τα εδώ και τα τώρα των ανθρώπων, τα πάντα θα είναι πάντοτε ένα αίνιγμα μέσα από καθρέφτη, κι ότι όση πραγματική ζωή ζούμε βλέποντας στον καθρέφτη, άλλη τόση αληθινή γνώση αποκτούμε «εν αινίγματι», μέσα στο αεί ρευστόν της πολιτικής… Δήλον ότι, «άρτι», σ’ αυτό το Εδώ παντοτινό Τώρα, οι άνθρωποι-πολίτες, τα ατομικά μας «δικαιώματα», τα πεφυσιωμένα «συστήματα», οι φουσκωμένες «κατακτήσεις» του πολιτισμού, το σύνολο της απληστίας μας, ή και η ευθυδικία των ισρροπιών μας, άπασα η απανταχού δομική ανισορροπία της ες αεί εριστικής μας κοινωνίας, όλοι οι άνθρωποι – πολίτες – κοινωνοί, «άρτι», και ξανά άρτι, άχρι καιρού συντελείας του ακόσμου τούτου Κόσμου, «άρτι», βλέπουμε και παραμένουμε μέσα στο Αίνιγμα… Στο περίπου, στο πτωτικόν, στο φθοροποιόν και ες αεί εφθαρμένον… Τόσο βλέποντες, τόσο «ειδότες, επαΐοντες, επιστήμονες», όσο το αίνιγμα… Τόσο βέβαιοι για τα κοινωνικά μας συστήματα, όσο το αίνιγμα…

Σαράντος Ι. Καργάκος

Ο Παπαδιαμάντης ως οξύτατος παρατηρητής και κριτής των κοινωνικών πραγμάτων ήταν αδύνατο να αγνοήσει την πολιτική. Δεν είναι αυτός πού εισέρχεται στην πολιτική άλλ’ η πολιτική είναι αυτή πού διεισδύει στο έργο του και αυτός ευθαρσώς τοποθετείται έναντι αυτής. Όσοι ταυτίζουν την πολιτική με κάποιες διακηρύξεις ή με κάποια μορφή ένταξης, ασφαλώς δυσκολεύονται να τοποθετήσουν τον Παπαδιαμάντη σε κάποιο ιδεολογικό ράφι. Ο Παπαδιαμάντης δεν πλησίασε το λαό, ήταν ο ίδιος λαός κι έμεινε ως το τέλος της ζωής του ένας απλός άνθρωπος του λαού, χωρίς να ντρέπεται για την ιδιότητα του αυτή.

Σταύρος Δ. Πάνου

Ανθρωποκεντρικά ΙΙ

Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την έκδοση του βιβλίου μου «Ανθρωποκεντρικά. Φιλοσοφικά μελετήματα» (Αθήνα 1980). Με τον ίδιο τίτλο «Ανθρωποκεντρικά ΙΙ. Μελετήματα για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό» επικοινωνώ και πάλι με το ελληνικό κοινό με μια σειρά δοκιμίων – μελετημάτων που έχουν και πάλι στο επίκεντρο τους τον άνθρωπο, το περιβάλλον του, τον πολιτισμό του, τις ανησυχίες του. Η πολύχρονη παραμονή μου στο εξωτερικό, μου στέρησε μια πιο άμεση επικοινωνία με τους Έλληνες αναγνώστες, παρά τα κάποια διαλείμματα. Ελπίζω ότι ο νέος διάλογος μαζί τους θα αποτελέσει και πάλι ευκαιρία για γόνιμο προβληματισμό, για μια ουσιαστικότερη ανταλλαγή απόψεων, ανησυχιών, νοημάτων. Τα κείμενα έχουν γραφεί στο Μόναχο, στην Αθήνα και κάποια στη Γαλλία (Παρίσι και Στρασβούργο) και αποτελούν δοκιμές για το πρόβλημα του νοήματος, της τρέλας, του τραγικού και της μεταφυσικής, για το μέλλον του ανθρώπου. Συζητώ στα μελετήματά μου με αμεσότητα και εμπιστεύομαι τους αναγνώστες μου σε ένα οδοιπορικό προσωπικό, που ίσως κάποτε δείχνει παράδοξο. (από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Θεόδωρος Ι. Ζιάκας

Το αίνιγμα της ελληνικής ταυτότητας
Γενική εισαγωγή

Ανασκοπώντας την ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού διαπιστώνουμε ότι δεν είναι η εξατομίκευση που μας λείπει, αλλά το συλλογικό πνεύμα. Το τρένο της εξατομίκευσης το είχαν πάρει οι Έλληνες ήδη από την ομηρική εποχή και το εκτροχίασαν, εκεί κάπου στον τέταρτο π.Χ. αιώνα. Γνώρισαν πολύ καλά την εξατομίκευση μέχρι την έσχατη ολοκλήρωσή της: την αποσύνθεση του Ατόμου, το σοφιστικό και το σχετικιστικό πνεύμα, τον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή εποχή χαρακτηρίζονται ακριβώς από την παρατεταμένη κρίση της ελληνικής εξατομίκευσης. Εφεξής το πρόβλημα των Ελλήνων δεν ήταν πώς θα «γίνουν άτομα», αφού ήταν ήδη, αλλά πώς θα ξεπεράσουν το δίπολο κολεκτιβισμού-ατομικισμού. Πώς θα αποφύγουν την υποστροφή στην κολεκτιβιστική βαρβαρότητα, στην οποία κινδυνεύει να καταποντιστεί η εξατομίκευση στη φάση της ολοκλήρωσής της. Ή αλλιώς: πώς θα αναπτύξουν συλλογικό πνεύμα, χωρίς να χάσουν την ατομικότητά τους. Η περιπέτεια της ελληνικής ταυτότητας είναι το διαχρονικό αυτό τάνυσμα του Ελληνισμού να υπερβεί την πόλωση ατομικισμού-κολεκτιβισμού. Κι αυτό ακριβώς προσπαθεί να συλλάβει τούτο το βιβλίο. Εξ ου και ο τίτλος του.