Ακουαρέλλα και τέμπερα

Γιώργος Κόρδης

[…] Με τους στόχους αυτούς παρουσιάζουμε στο παρόν βιβλίο τέσσερα κείμενα στα οποία επιχειρείται αναλυτική προσέγγιση της εικονογραφικής και εικαστικής δουλειάς του νεοέλληνα δημιουργού. Τα τρία από τα κείμενα αυτά είναι επεξεργασμένες μορφές εισηγήσεων σε πρόσφατα συνέδρια και ημερίδες για τον Φώτη Κόντογλου, ενώ το ένα από αυτά γράφτηκε ως εισαγωγικό σημείωμα σε μελλοντική έκδοση φορητών εικόνων του που βρίσκονται στην Ι. Μονή Αγίων Ανάργυρων Πάρνωνος. Στα κείμενα αυτά αναλύεται το εικονογραφικό έργο του Κόντογλου από ζωγραφική και όχι από εικονογραφική οπτική γωνία. Έτσι δεν μας απασχολούν τόσο οι λύσεις που εφαρμόζει ως προς τους εικονογραφικούς τύπους, ούτε η καταγωγή τους. Μας ενδιαφέρει κυρίως το πώς της εικαστικής αντιμετώπισης της φόρμας· πώς δηλαδή επιτυγχάνεται η δια των χρωμάτων, σχημάτων και συνθετικών λύσεων απόδοση των εικαστικών μορφών των εικονιζόμενων αγίων προσώπων και γεγονότων. Επιχειρούμε, επομένως, να σπουδάσουμε τον Κόντογλου ως ζωγράφο, ως εικαστικό δημιουργό. […] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Ηλίας Κεφάλας

Αναδρομές και στάσεις στον ζωγραφικό κόσμο της Μαρίας Χατζηγάκη

Οι σπείρες κατακλύζουν τόσο τις σπουδές, όσο και τους τελειωμένους πίνακες της ύστερης περιόδου. Η Μαρία μπαίνει και βγαίνει από το μυστήριο του μεταχώρου. Προχωρεί και ταυτόχρονα υποχωρεί. Αγγίζει κάτι από το ανείπωτο και αμέσως αποτραβιέται. Ποιο άλλο νόημα μας δίνει αυτό το αρχαιότατο σύμβολο της σπείρας; Αλλά το ότι η σπείρα δείχνει κάτι ή μας προτρέπει σε κάτι, εκεί στο βάθος της ελίσσουσας λόγχης της, που κλείνει σαν σφιγμένη γροθιά, μας το υποδηλώνουν και οι πολλοί σχηματοποιημένοι δείκτες, τα πολύχρωμα κατευθυντήρια βέλη που κατακλύζουν τους τελευταίους πίνακες. Αυτά αυλακώνουν κυκλικά τις σπείρες, ενώ στο βάθος λάμπει είτε με άπλετο φως είτε με σκοτεινό βελούδο η μυστική πύλη: Το ακροτελεύτιο πέρασμα και ίσως το τελικό καταφύγιο. Εκεί λαμβάνει χώρα, εκεί παίρνει σάρκα και οστά η αδηφάγος μοναξιά των μοναξιών. Εκεί σημειώνει το απόλυτο απόγειό της η λέξη «μόνος». Αφήνω τα σχέδια ξανά στα συρτάρια. Η σιωπή είναι καταλυτική και με ταξιδεύει στις αβυθομέτρητες έννοιες του χώρου και του χρόνου. Τα χρώματα με τυφλώνουν. Μακρινές καμπάνες των απροσδιόριστων ηδονικών ήχων, χαμένων στην αχλύ και το όνειρο, με επαναφέρουν στη διάσταση της δοκιμασίας. Αγγίζω ξανά τη συσσωρευμένη σκόνη. Υπάρχω. Και ένας άνεμος παγερός, ξεκινημένος από παμπάλαιους χειμώνες, με σπρώχνει έξω, μακριά από το χώρο των συγκινήσεων. Χαίρε, Μαρία. Σ’ ευχαριστώ για το όνειρο, τη θλίψη, τη φαντασμαγορία. Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτό το υπέροχο αλίευμα της ομορφιάς μέσα από το μελαγχολικό παραμύθι του Ανθρώπου.