Παράδοση και δημιουργία στο εικαστικό έργο του Φώτη Κόντογλου
Γιώργος Κόρδης
[…] Με τους στόχους αυτούς παρουσιάζουμε στο παρόν βιβλίο τέσσερα κείμενα στα οποία επιχειρείται αναλυτική προσέγγιση της εικονογραφικής και εικαστικής δουλειάς του νεοέλληνα δημιουργού. Τα τρία από τα κείμενα αυτά είναι επεξεργασμένες μορφές εισηγήσεων σε πρόσφατα συνέδρια και ημερίδες για τον Φώτη Κόντογλου, ενώ το ένα από αυτά γράφτηκε ως εισαγωγικό σημείωμα σε μελλοντική έκδοση φορητών εικόνων του που βρίσκονται στην Ι. Μονή Αγίων Ανάργυρων Πάρνωνος. Στα κείμενα αυτά αναλύεται το εικονογραφικό έργο του Κόντογλου από ζωγραφική και όχι από εικονογραφική οπτική γωνία. Έτσι δεν μας απασχολούν τόσο οι λύσεις που εφαρμόζει ως προς τους εικονογραφικούς τύπους, ούτε η καταγωγή τους. Μας ενδιαφέρει κυρίως το πώς της εικαστικής αντιμετώπισης της φόρμας· πώς δηλαδή επιτυγχάνεται η δια των χρωμάτων, σχημάτων και συνθετικών λύσεων απόδοση των εικαστικών μορφών των εικονιζόμενων αγίων προσώπων και γεγονότων. Επιχειρούμε, επομένως, να σπουδάσουμε τον Κόντογλου ως ζωγράφο, ως εικαστικό δημιουργό. […] (από τον πρόλογο του βιβλίου)
€ 18.25 € 14.60
- Επιπρόσθετες Πληροφορίες
- Αξιολογήσεις (0)
| Weight | 0.70 kg |
|---|---|
| Dimensions | 17 x 24 cm |
| Συγγραφέας | Γιώργος Κόρδης |
| Σελίδες | 206 |
| isbn13 | 978-960-527-343-9 |
| isbn | 960-527-343-8 |
Be the first to review “Παράδοση και δημιουργία στο εικαστικό έργο του Φώτη Κόντογλου”
You may also like…
Κίχλη
Γιώργος Κόρδης
Εικαστική διαδρομή στο ομώνυμο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη
Δουλεύω εδώ και καιρό πάνω στην «Κίχλη» του Γ. Σεφέρη. Ποίημα δύσκολο, πολυδιάστατο, σπασμένο και ενωμένο εσωτερικά πολλές φορές. Δυσκολεύτηκα όσο καμιά άλλη φορά απ’ όσες έχω επιχειρήσει να πλησιάσω λογοτεχνικά κείμενα. Κι αυτό εξαιτίας της δομής του. Συνειδητοποίησα καλύτερα από κάθε άλλη φορά ότι η ζωγραφική είναι πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα σύνθεση. Η σύνθεση είναι που αποδίδει μια κατάσταση και «απεικονίζει» ένα αντικείμενο. Οι σχέσεις δηλαδή των ζωγραφικών στοιχείων και εν τέλει των επιμέρους μερών μιας μορφής δημιουργεί τις προϋποθέσεις της ζωγραφικής, της εικαστικής δηλαδή απόδοσης της ζωής. Κάθε άλλη απόπειρα ζωγραφικής που βασίζεται σε νατουραλιστικές προϋποθέσεις είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Δεν καταγράφει δηλαδή τη ζωή αλλά αποτελεί μίζερο και φτωχό υπαινιγμό της ζωής, έναν αδύναμο συμβολισμό της. Το έργο τέχνης στην περίπτωση αυτή το περισσότερο που μπορεί να καταφέρει είναι να γίνει ένα σημειοσύμβολο με εννοιολογικές αναφορές στη ζωή και στην πραγματικότητα, αλλά όχι μια παρουσία της ζωής. Δεν είναι επομένως ζωγραφική, δηλαδή γραφή ζωής. […] (Γιώργος Κόρδης)
Αυγοτέμπερα με υποζωγράφιση
Γιώργος Κόρδης
Το χρώμα ως φως στη βυζαντινή ζωγραφική θεωρία και πρακτική
Η δομημένη με υποζωγράφιση μορφή, επειδή ακριβώς χαρακτηρίζεται από την ενότητα κι επειδή όλα τα στοιχεία της λειτουργούν αισθητικά στον ίδιο βαθμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από θαυμάσια και ισορροπημένη παρουσία ρυθμού, ο οποίος νοείται ως κατάσταση δυναμικής ισορροπίας, εις τρόπον ώστε ο χώρος και ο χρόνος να αλληλοπεριχωρούνται και να συναπαρτίζουν μία νέα πραγματικότητα, το παρόν…
Κι αυτό γιατί η μορφή αυτή δεν χαρακτηρίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις που καταργούν την αγαπητική αλληλοπεριχώρηση και την κοινωνία των ετεροτήτων. Η υποζωγραφισμένη μορφή παρέχει δυνατότητες εξόδου από τον πόλεμο των αντιθέσεων και εισόδου στον κόσμο του θείου κάλλους, στον κόσμο της ησυχίας και της πραγματικής ειρήνης, στην ζωή που υπάρχει πέρα από την ανάγκη και τις συνέπειές της, στο καθαρό και τέλειο Φως της Αθωότητας.
Η χρωματική δομή στις μορφές του Θεοφάνη του Κρήτος
Γιώργος Κόρδης
Μία αισθητική ανάγνωση
Η χρωματική δομή των μορφών στις εικόνες του Θεοφάνη του Kρητός χαρακτηρίζεται από συνθετότητα που προέρχεται από την χρωματική ουδετεροποίηση των προπλασμών. Έτσι η πλαστικότητα στηρίζεται στην διαλεκτική του ουδέτερου προπλασμού και της φωτεινής σάρκας. Το γεγονός αυτό έχει επιπτώσεις στην αισθητική λειτουργία της εικόνας, καθόσον εγκλωβίζεται στην διαλεκτική φωτός σκιάς και ως εκ τούτου έχει περιορισμένες δυνατότητες «εξόδου» προς την αίσθηση του θεατή.
Κόρδης Γιώργος (Kordis Giorgos)
Ο Γιώργος Κόρδης γεννήθηκε στη Μακρυρράχη Φθιώτιδας το 1956. Σπούδασε θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1975-1979), ενώ παράλληλα έκανε ελεύθερες σπουδές ζωγραφικής και βυζαντινής εικονογραφίας. Μελέτησε συστηματικά την ιστορία και αισθητική της βυζαντινής ζωγραφικής και από το 2003 είναι λέκτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (εικονογραφία: θεωρία και πράξη). Συνέχισε τις σπουδές του στις Καλές Τέχνες στη Βοστόνη των ΗΠΑ (School of the Museum of Fine Arts of Boston, 1987-1989). Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, μαθήτευσε κοντά στο μεγάλο Έλληνα χαράκτη Φώτη Μαστιχιάδη, που τον μύησε στον κόσμο της χαρακτικής τέχνης και κυρίως της χαλκογραφίας. Από το 1993 ως το 1997 προσέγγισε εικονογραφικά τα λογοτεχνικά κείμενα του Αλ. Παπαδιαμάντη και άλλων Ελλήνων λογοτεχνών (Κόντογλου, Καρκαβίτσα, Μωραϊτίδη), καθώς και λαϊκά παραμύθια της Κύπρου. Παράλληλα ασχολήθηκε με την έκδοση συλλεκτικών βιβλίων. Από το 1990 ασχολείται συστηματικά με τη διδασκαλία της βυζαντινής ζωγραφικής οργανώνοντας σειρές μαθημάτων και καλοκαιρινά σεμινάρια.
Related Products
Για να πάρουμε μια ιδέα περί ζωγραφικής
Φώτης Κόντογλου
Η αντιδιαστολή, που επιχειρεί ο Κόντογλου μεταξύ της βυζαντινής και της δυτικής τέχνης, γίνεται με κριτήρια εικαστικά… με βάση την λειτουργικότητα των ζωγραφικών λύσεων και την κοινωνική αποστολή του έργου τέχνης. Πουθενά δεν υπεισέρχεται ο εθνικισμός, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός, όπως πολλοί τον κατηγορούν… Ο Κόντογλου είναι… βαθιά ενωτικός για τον ελληνισμό και ακόμα πιο πολύ είναι άνθρωπος που προωθεί την υγιή σχέση μας με τον περιβάλλοντα ημάς γεωπολιτικό χώρο και τους άλλους πολιτισμούς που τείνουν σήμερα να κυριαρχήσουν… Σε μια σύγχρονη Ελλάδα που αγωνίζεται να βρει το πρόσωπό της, που ψάχνει… να διατηρήσει και να οικοδομήσει την πολιτιστική της μορφή, η σκέψη του Κόντογλου είναι βοηθός πολύτιμος…
Οι προσωπογραφίες του Φαγιούμ και η βυζαντινή εικόνα
Γιώργος Κόρδης
Στις μέρες μας πολύ λόγος γίνεται για τα πορτρέτα του Φαγιούμ και πολύς ο θαυμασμός για τα εικαστικά αυτά μνημεία της ύστερης αρχαιότητας, που δείχνουν το μεγαλείο και το υψηλότατο επίπεδο της ελληνιστικής ζωγραφικής. Αναντίρρητα τα ζωγραφικά αυτά έργα, πολλά εκ των οποίων διακρίνονται για την ποιότητά τους και τις εκφραστικές τους αρετές, μαρτυρούν για την ελληνιστική παράδοση που επεβίωσε και στην διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου. Πολύ συχνά όμως παρατηρείται μια υπερβολή, όσον αφορά τη σχέση τους με τη βυζαντινή ζωγραφική των εικόνων. Κι αυτό, γιατί επιχειρείται μια ενοποίηση της ελληνιστικής ζωγραφικής και της αντίστοιχης βυζαντινής, και η κατάργηση ή η υπέρβαση της ιδιοπροσωπίας των δυο αυτών παραδόσεων. (. . .)
Οι τεχνικές και τα υλικά της μεσαιωνικής ζωγραφικής
Thompson V. Daniel
Το παρόν αποτελεί το τρίτο βιβλίο της σειράς «Τεχνικές και Υλικά» των εκδόσεων Αρμός. (. . .) Η πρώτη έκδοσή του έγινε τον Ιανουάριο του 1936 στο Λονδίνο, αλλά ανήκει στην κατηγορία των βιβλίων που η αξία τους είναι διαχρονική. Η διαχρονικότητα της αξίας του οφείλεται τόσο στο είδος του αντικειμένου που πραγματεύεται το βιβλίο όσο και στον τρόπο της πραγματεύσεως. Ο συγγραφέας του χρησιμοποιεί την πλούσια θεωρητική του κατάρτιση, την μακροχρόνια και επισταμένη έρευνα για την συγγραφή ενός αυστηρά επιστημονικού έργου. Η συστηματική κατάταξη και η πληρότητα της ύλης και η σαφήνεια της αναπτύξεως αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά και αυτού του βιβλίου. (. . .)
Ελληνική λαϊκή κληρονομιά
Αλέξης Τότσικας
Εργαλεία και κατασκευές του υλικού παραδοσιακού βίου
Η «Ελληνική Λαϊκή Κληρονομιά» φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό, που αφορά την υλική πλευρά της ελληνικής παραδοσιακής κοινωνίας, την προβιομηχανική δηλαδή κοινωνία, που διατηρήθηκε στον ελληνικό χώρο ως τη δεκαετία του 1960 περίπου. Καταγράφει και κατατάσσει με αλφαβητική σειρά τα εργαλεία και τις κατασκευές του υλικού παραδοσιακού βίου σε 6 ενότητες: κτίσματα, νοικοκυριό, γεωργία, κτηνοτροφία, κεραμικά και παραδοσιακά μουσικά όργανα. Η λαϊκή παράδοση και ο γνήσιος λαϊκός πολιτισμός αποτελεί τη μεγάλη δεξαμενή της ποιότητας. Εκεί βρίσκουμε κάθε φορά τα στοιχεία που μας συνδέουν με το φυσικό μας χώρο, τις πραγματικές μας ανάγκες, την ιστορική μας μοίρα. Είναι η πολύτιμη περιουσία που κληρονομήσαμε από τους παππούδες μας και πρέπει να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας. Όσο πιο αληθινά, φυσικά και γνήσια μπορούμε. Για να ανακαλύψουν κι εκείνα με την σειρά τους την ποιότητα σ’ έναν κόσμο αλλοτριωμένο πολιτικά, που αναζητάει ένα νέο στίγμα… Γιατί μόνο το παρελθόν μπορεί να μας δείξει το μέλλον.
Αυγοτέμπερα
Thompson V. Daniel
Θεωρία και πρακτική
(. . .) Το πρώτο βιβλίο της σειράς είναι η τεχνική της αυγοτέμπερας, ένα πολύ σημαντικό βιβλίο που αν και γράφτηκε πριν από αρκετά χρόνια, παραμένει επίκαιρο, και αποτελεί ασφαλή οδηγό για εκείνους που θα θελήσουν να χρησιμοποιήσουν την ζωγραφική με αυγό ως τρόπο έκφρασης των καλλιτεχνικών τους επιδιώξεων. Το βιβλίο είναι πλήρες και καλύπτει πολύ αναλυτικά τα σχετικά με τους φορείς και τις επιφάνειες ζωγραφικής, τα υλικά και τους τρόπους προετοιμασίας, τις τεχνικές χρυσώματος και διακοσμήσεως καθώς και τα σχετικά με τα πινέλα, τα βερνίκια και οπωσδήποτε όσα αφορούν τα χρώματα, την προέλευση και τις ιδιότητές τους. (. . .)
Ο χαρακτήρας και ο λόγος των αφαιρετικών τάσεων της βυζαντινής ζωγραφικής
Γιώργος Κόρδης
[…] Αν ως αφηρημένη τέχνη ορίσουμε την τέχνη που δεν απεικονίζει αναγνωρίσιμες σκηνές και αντικείμενα, αλλά δημιουργεί φόρμες και χρώματα που υπάρχουν εξαιτίας της δικής τους εκφραστικής δύναμης, τότε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε αφαιρετικές τάσεις σε πολλά είδη τέχνης και σε κάθε τεχνοτροπία. Η αφαίρεση όμως ως συνειδητή προσπάθεια απομάκρυνσης από τη φυσική μορφή, που αποτελεί και το σημείο εκκίνησης, καθώς και η απόπειρα δημιουργίας αυτόνομης και ανεξάρτητης αισθητικής ενότητας είναι τάση που εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή ζωγραφική τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. και συνεχίστηκε με διάφορες μορφές σε όλη τη διάρκειά του, χαρακτηρίζοντας όλη την τέχνη του αιώνα των μεγάλων εικαστικών επαναστάσεων. Τρεις κυρίως τάσεις είναι δυνατόν να ενταχθούν στην εικαστική αυτή φιλοσοφία. Η πρώτη δημιουργεί εκκινώντας από μία φυσική μορφή του εξωτερικού κόσμου και μειώνει την ομοιότητα με τα εξωτερικά «φυσικά» χαρακτηριστικά του εξεικονιζομένου με την απλοποίηση ή την αλλοίωση της φόρμας. Η δεύτερη τάση δημιουργεί έργα τέχνης από βασικές μη παραστατικές φόρμες -συχνά γεωμετρικές μορφές και η τρίτη δημιουργεί, με βάση την αυθόρμητη και ελεύθερη έκφραση των καλλιτεχνών, συμπλοκές-συνθέσεις σχημάτων και χρωμάτων πού δεν αντιστοιχούν στον κόσμο των φυσικών μορφών αλλά ούτε και στον κόσμο των βασικών γεωμετρικών σχημάτων. […] (από την εισαγωγή του βιβλίου)
Η παραμυθία της καθ’ ημάς ζωγραφικής
Γιώργος Κόρδης
Αν θα θέλαμε τώρα να αξιολογήσουμε την εικαστική πραγματικότητα των Βυζαντινών ευρύτερα, θα λέγαμε ότι αυτή είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα, μία γλώσσα, η ανάπτυξη της οποίας έγινε όχι στην βάση της υποκειμενικής έκφρασης κάποιων καλλιτεχνών, αλλά στην βάση της αίσθησης του ανθρώπου. Στην σταθερή αυτή και αναλλοίωτη βάση οι Βυζαντινοί ανακάλυψαν νόμους που έχουν διαχρονική αξία και μπορούν να έχουν λειτουργικότητα πάντοτε, εφόσον φυσικά αποδεχόμαστε το ευρύτερο πλαίσιο της σκέψης τους, που αφορά στην κοινωνία εικόνας και θεατή. Με τα δεδομένα λοιπόν αυτά δεν είναι, θεωρούμε, λάθος να πούμε ότι η καθ’ ημάς ζωγραφική μπορεί να είναι πάντα νέα και σύγχρονη, αφού στηρίζεται σε σταθερούς νόμους και κυρίως προάγει την αλήθεια της κοινωνίας κι όχι την ψευδαίσθηση της επικοινωνίας. Είναι τέχνη που χειραγωγεί τον άνθρωπο προς τον ρεαλισμό και τον κατευθύνει προς την αναζήτηση της μέθεξης στα πράγματα κι όχι προς την απόκτηση της κενής γνώσης της ιδέας.
Ημερολόγιο 2006, Γιώργος Κόρδης
Εικαστική αναφορά στην ποίηση του Νίκου Καββαδία
Ο κόσμος του Καββαδία, μια απέραντη ωραιότητα «κεκαθαρμένων ακάθαρτων». Πλάσματα του πραγματικού και του φανταστικού που είναι πάντα σώματι καθηλωμένα στη σκληρή πραγματικότητα της θάλασσας και στην προσδοκία άλλων απλών πραγμάτων. Και είναι ετούτη η προσμονή θαρρείς πως εξαγνίζει την αμαρτία και ξορκίζει το κακό. Ο κόσμος του Καββαδία είναι νόστος του αληθινού της ζωής, της ζωής του αληθινού. […] Για τούτο θέλησα να ζωγραφίσω με αφορμή τον κόσμο του Καββαδία κι ετούτο γύρεψα να ιστορήσω και με τρόπο εικαστικό να φανερώσω. Εικόνες λιμανιών με έρωτες, με μισοκρυμμένες ντροπαλές -«εξαγνισμένες» για τούτο σχεδόν- πόρνες, με φυγές και κατευόδια. Ένας ολόκληρος κόσμος οι άνθρωποι του Καββαδία. Ίσκιοι που περιφέρονται ανάμεσα στην ίδια πάντα θάλασσα και στο βαρύ μολυβένιο ουρανό που πλάκωσε τους τόπους, που συμπιέζει και πυκνώνει τες στιγμές και τα αισθήματα, που δυναμώνει το καθετί, μικρό και μεγάλο. Λιμάνια και κινήσεις σωμάτων, της καρδιάς φανερώματα και του νόστου υποστάσεις. Στο τέλος-τέλος ένας κόσμος ακίνητος μέσα στην απέλπιδα -για τούτο ίσως τόσο γοητευτική- μανική αναζήτηση της ζωής. Κόσμος βυθισμένος, πετρωμένος, ξεχασμένος στην αέναη διαλεκτική του νόστου της στεργιάς και του έρωτα της θάλασσας. Κόσμος απρόθυμος ν’ αποφασίσει αν θα χάσει ή θα βρει το πρόσωπό του. (Γιώργος Κόρδης, Αγία Παρασκευή 22-8-2005)
Παράθυρα ονείρου
Ηλίας Κεφάλας
Αναδρομές και στάσεις στον ζωγραφικό κόσμο της Μαρίας Χατζηγάκη
Οι σπείρες κατακλύζουν τόσο τις σπουδές, όσο και τους τελειωμένους πίνακες της ύστερης περιόδου. Η Μαρία μπαίνει και βγαίνει από το μυστήριο του μεταχώρου. Προχωρεί και ταυτόχρονα υποχωρεί. Αγγίζει κάτι από το ανείπωτο και αμέσως αποτραβιέται. Ποιο άλλο νόημα μας δίνει αυτό το αρχαιότατο σύμβολο της σπείρας; Αλλά το ότι η σπείρα δείχνει κάτι ή μας προτρέπει σε κάτι, εκεί στο βάθος της ελίσσουσας λόγχης της, που κλείνει σαν σφιγμένη γροθιά, μας το υποδηλώνουν και οι πολλοί σχηματοποιημένοι δείκτες, τα πολύχρωμα κατευθυντήρια βέλη που κατακλύζουν τους τελευταίους πίνακες. Αυτά αυλακώνουν κυκλικά τις σπείρες, ενώ στο βάθος λάμπει είτε με άπλετο φως είτε με σκοτεινό βελούδο η μυστική πύλη: Το ακροτελεύτιο πέρασμα και ίσως το τελικό καταφύγιο. Εκεί λαμβάνει χώρα, εκεί παίρνει σάρκα και οστά η αδηφάγος μοναξιά των μοναξιών. Εκεί σημειώνει το απόλυτο απόγειό της η λέξη «μόνος». Αφήνω τα σχέδια ξανά στα συρτάρια. Η σιωπή είναι καταλυτική και με ταξιδεύει στις αβυθομέτρητες έννοιες του χώρου και του χρόνου. Τα χρώματα με τυφλώνουν. Μακρινές καμπάνες των απροσδιόριστων ηδονικών ήχων, χαμένων στην αχλύ και το όνειρο, με επαναφέρουν στη διάσταση της δοκιμασίας. Αγγίζω ξανά τη συσσωρευμένη σκόνη. Υπάρχω. Και ένας άνεμος παγερός, ξεκινημένος από παμπάλαιους χειμώνες, με σπρώχνει έξω, μακριά από το χώρο των συγκινήσεων. Χαίρε, Μαρία. Σ’ ευχαριστώ για το όνειρο, τη θλίψη, τη φαντασμαγορία. Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτό το υπέροχο αλίευμα της ομορφιάς μέσα από το μελαγχολικό παραμύθι του Ανθρώπου.
Εικόνα, Εικόνισμα, Εικονουργία
Γιώργος Κόρδης
Το ορθόδοξο εικόνισμα είναι σύνθετο γεγονός. Είναι θεολογία και γλώσσα εικαστική κι αυτό διότι αποτελείται από την υποστατική μορφή του εικονιζόμενου και τον κατάλληλο ζωγραφικό τρόπο με τον οποίο η μορφή αυτή παρουσιάζεται και υπάρχει. Η συνθετότητα αυτή ερμηνεύει την ταυτόχρονη σταθερότητα και τρεπτότητα της εικόνας, η οποία ως προς τη μορφή της δεν τρέπεται αλλά μεταβάλλεται μέσα στον χρόνο ως προς την τεχνοτροπία της. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζουμε πως η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας αποτελεί το θεμέλιο της εικονογραφικής τέχνης και πως η θεωρητική διατύπωση για την εικόνα του Χριστού ορίζει την λειτουργία και τον ρόλο του εικαστικού στοιχείου, τα συστατικά στοιχεία του οποίου επίσης αναλύουμε.
There are no reviews yet.