Άγιον Όρος και κοινωνία

Παντελής Β. Πάσχος

Προσευχή, κατάνυξη και ποίηση

Υμναγιολογικά Κείμενα και Μελέτες – 9

Τούτο το βιβλίο δεν είναι καρπός μελέτης και σοφίας. Ούτε οφείλει τη σύνθεσή του στη φαντασία ή την έμπνευση. Αν υπάρχει μια σοφία στις σελίδες του, είν’ εκείνη που πηγάζει από την καρδιά και τον πόνο ή τη θλίψη που την πλαταίνουν, κατά τον ψαλμωδό και το «εν θλίψει επλάτυνάς με»… Μεγάλη ανάπαυση έλαβα, διαβάζοντας τη συλλογή των κατανυκτικών πατερικών προσευχών του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, από την οποία μετέφερα εδώ (στη σημερινή γλώσσα μας) το «Προοίμιον περί Προσευχής» του μεγαλύτερου κατά τη γνώμη μου θεολόγου των νεωτέρων χρόνων, αλλά και εφτά από τις σημαντικώτερες προσευχές της συλλογής του. Επήρα, έπειτα, δέκα προσευχές από ένα χειρόγραφο της εποχής της Τουρκοκρατίας, τις οποίες αργότερα ευρήκα και σε μια Σύνοψιν Ιεράν του 1783 (Ενετίησιν αψπγ΄), φερμένη από ένα μοναστήρι της Κύπρου. Πρόκειται για ένα Κατανυκτικόν Εβδομαδάριον, όπου βγαίνει στην επιφάνεια το πένθος και η κατάνυξη της κάθε ημέρας, δηλαδή «τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου», που -όπως έλεγε ο μεγάλος Σκιαθίτης Γέροντας – δεν έχουν τελειωμό ποτέ…

ΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΣ ΤΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Με τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων Αρχιερατείας και σαράντα πέντε, περίπου, χρόνων διακονίας εις τον Αμπελώνα του Κυρίου, Συνεργάτες, Φίλοι, Συμμαθητές και Εταίροι του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, θεωρήσαμε σκόπιμο να εκδώσουμε Χαριστήριο Τόμο, ως ελάχιστο δείγμα τιμής, σεβασμού και αγάπης προς τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον πνευματικό ηγέτη, τον επιστήμονα, τον μαχητή της Ορθοδοξίας, ο οποίος παιδιόθεν διακονεί την Εκκλησίαν του Χριστού με ζήλο, τόλμη, υπομονή και αφοσίωση. Στην προσπάθεια μας αυτή βρήκαμε πολλούς συμπαραστάτες και αρωγούς, που πρόθυμα μας βοήθησαν, θερμές ευχαριστίες ανήκουν σε όσες από τις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος και τους Ιεράρχες τους συνετέλεσαν στην έκδοση του Χαριστηρίου αυτού Τόμου και ξεχωριστά στον τα πρεσβεία έχοντα Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομο. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε επίσης την Ιερά Μονή Κύκκου και τον Σεβασμιώτατο Επίσκοπο Κύκκου κ. Νικηφόρο, καθώς και την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος και τον Γενικό Διευθυντή της θεοφιλέστατο Επίσκοπο Φαναριού κ. Αγαθάγγελο. Πολλές ευχαριστίες ανήκουν και σε όλους τους αφανείς εργάτες της εκδόσεως αυτής. Η Επιτροπή Εκδόσεως

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης

2003-2004

Είπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην· Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το Ιερόν προσεύξασθαι· ο εις Φαρισαίος, και ο έτερος Τελώνης. Ο Φαρισαίος σταθείς προς εαυτόν ταύτα προσηύχετο· Ο Θεός, ευχαριστώ σοι, ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και ως ούτος ο Τελώνης. Νηστεύω δις του σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσα κτώμαι. Και ο Τελώνης μακρόθεν εστώς, ουκ ήθελεν ουδέ τους οφθαλμούς εις τον ουρανόν επάραι, αλλ’ έτυπτε το στήθος αυτού λέγων· Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Λέγω υμίν, κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού, ή εκείνος. Ότι πας ο υψών εαυτόν, ταπεινωθήσεται· ο δε ταπεινών εαυτόν, υψωθήσεται.

Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης

Στον παρόντα τόμο περιέχονται 35 εισηγήσεις ή ομιλίες, που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος και του εξωτερικού, κατά την περασμένη δεκαετία, σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια. Το Άγιον Όρος και ό,τι έχει σχέση με αυτό, με πρόσωπα και πράγματα, είναι το κύριο θέμα των εισηγήσεων. Το Άγιον Όρος είναι ένας χώρος ποικίλα πλούσιος, ανεξερεύνητος ακόμη, που έχει πολλά να προσφέρει στους αναζητητές του γνήσιου, του ιερού, του ωραίου και του αληθινού. Τα κείμενα αυτά, άλλα δημοσιευμένα κι άλλα μη, σκόρπια καθώς ήταν, συνάχθηκαν εδώ κι αποτέλεσαν τον τόμο αυτό, που προσφέρεται προς μελέτη στους φίλους του ιερού Άθωνος, τους πολλούς κι ένθερμους φιλοαθωνίτες.

Ο όσιος Ανδρέας ο Σαλός, Σκύθης την καταγωγή, έζησε τον ι΄ αιώνα στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε μεταφερθεί ως δούλος και όπου έδρασε προσποιούμενος τον σάλο, τον «έξηχο», ύστερα από θεία προτροπή που έλαβε σε δράμα του. Ο παρών βίος του είναι έργο του Ιερέως Νικηφόρου, φίλου και πνευματικού του οσίου, ενός εκ των πρεσβυτέρων του ναού της Αγίας Σοφίας, και πρέπει να έχει γραφεί περί τα τέλη του ι’ αιώνα. Για τη μετάφραση λάβαμε υπ’ όψιν μόνο το κείμενο της εκδόσεως Migne PG 111, 627-888 (λείπει το κεφάλαιο 22), χωρίς να το συμπληρώσουμε με κείμενα άλλων κωδίκων. Αποφύγαμε, επίσης, γλωσσικές, ιστορικές ή άλλες παρατηρήσεις και επεξηγήσεις, εφόσον σκοπός μας δεν είναι η φιλολογική παρουσίαση του έργου, αλλά η όσον το δυνατόν πλησιέστερη μεταφορά του στη ομιλούμενη σήμερα ελληνική γλώσσα αποπειρώμενοι να διατηρήσουμε το ύφος και τη συγκίνηση που προκαλεί το έξοχο κείμενο του πρωτοτύπου. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Οσίου Ανδρέου του Σαλού την 28η Μαΐου.