Με όραμα και τόλμη

Νικόλαος Τζιράκης

Συμβολή στη σχέση των Απολογιών με την αρχαία ελληνική γραμματεία

Η ιστορική ζωή του Χριστιανισμού είναι στενώς συνυφασμένη με την ιστορία των πηγών του. Μέρος των γραμματειακών πηγών του αρχέγονου Χριστιανισμού αποτελούν και τα εξεταζόμενα στην παρούσα εργασία κείμενα του β’ μ.Χ. αιώνα με επίκεντρο την αναφορά τους στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Σε μια εποχή υποχώρησης των ανθρωπιστικών και κλασικών σπουδών, η Ορθόδοξη Θεολογία δεν καλείται να ανταποδώσει απλώς τη φιλοφρόνησή της στην κλασική ελληνική παιδεία έναντι της προσφοράς της τελευταίας στον αρχέγονο Χριστιανισμό, αλλά έχει βαρύ καθήκον να σταθεί αρωγός και συναντιλήπτωρ του σύγχρονου ανθρώπου που παραπαίει αναζητώντας το πνευματικό του στίγμα στο λυκαυγές της τρίτης μ.Χ. χιλιετίας.

π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός

Κατά τον ΙΘ’ αιώνα

[…] Η παρούσα έρευνα έχει ως κεντρικόν άξονα την υπό το όνομα του Ν. Βάμβα φερομένην Μετάφρασιν της Αγίας Γραφής. Συνοπτικώτερον διαλαμβάνει περί της υπό του Αρχιμανδρίτου (και είτα Μητροπολίτου Τορνόβου) Ιλαρίωνος του Σιναΐτου χάριν της B.F.B.S. συνταχθείσης Μεταφράσεως ολοκλήρου της Α. Γρ. εν Κων/λει. Μεταξύ των δύο τούτων Μεταφράσεων υπάρχει ιστορική σχέσις. Διότι, καίτοι πρόκειται περί δύο σαφώς διακρινομένων και ανεξαρτήτων απ’ αλλήλων Μεταφράσεων, αποτελούν αμφότεραι διαδοχικά στάδια μιας και της αυτής προσπαθείας της Βιβλικής Εταιρείας προς δημιουργίαν Μεταφράσεως της Αγ. Γραφής χάριν των Ελλήνων. Επί πλέον συνδέονται αμφότεραι αι Μεταφράσεις αύται και κατά τούτο στενώς, όχι μόνον ως δύο πτυχαί του αυτού ζητήματος, αλλά και διότι η αποτυχία των επιδιώξεων της Β.Ε. δια της πρώτης ωδήγησεν εις την σύνταξιν της δευτέρας, και δη όχι πλέον εν τη Μητροπόλει της Ορθοδοξίας, τω Οικουμ. Πατριαρχείω, αλλ’ εν Επτανήσω πρώτον (1829-1833) και τέλος εν τη ελευθέρα Ελλάδι (1833 ε.), ένθα το επικρατούν πολιτικόν κλίμα εξησφάλιζε την δυνατότητα προς επιτυχίαν του εγχειρήματος. Ερευνάται ούτω το ζήτημα της Μεταφράσεως του Ιλαρίωνος εν των πλαισίω της προϊστορίας της Μεταφράσεως Βάμβα. […] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Ο όσιος Ανδρέας ο Σαλός, Σκύθης την καταγωγή, έζησε τον ι΄ αιώνα στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε μεταφερθεί ως δούλος και όπου έδρασε προσποιούμενος τον σάλο, τον «έξηχο», ύστερα από θεία προτροπή που έλαβε σε δράμα του. Ο παρών βίος του είναι έργο του Ιερέως Νικηφόρου, φίλου και πνευματικού του οσίου, ενός εκ των πρεσβυτέρων του ναού της Αγίας Σοφίας, και πρέπει να έχει γραφεί περί τα τέλη του ι’ αιώνα. Για τη μετάφραση λάβαμε υπ’ όψιν μόνο το κείμενο της εκδόσεως Migne PG 111, 627-888 (λείπει το κεφάλαιο 22), χωρίς να το συμπληρώσουμε με κείμενα άλλων κωδίκων. Αποφύγαμε, επίσης, γλωσσικές, ιστορικές ή άλλες παρατηρήσεις και επεξηγήσεις, εφόσον σκοπός μας δεν είναι η φιλολογική παρουσίαση του έργου, αλλά η όσον το δυνατόν πλησιέστερη μεταφορά του στη ομιλούμενη σήμερα ελληνική γλώσσα αποπειρώμενοι να διατηρήσουμε το ύφος και τη συγκίνηση που προκαλεί το έξοχο κείμενο του πρωτοτύπου. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Οσίου Ανδρέου του Σαλού την 28η Μαΐου.

π. Αλέξανδρος Καριώτογλου

Από τον μύθο στην πραγματικότητα

Με την παρούσα έρευνα επιχειρούμε από πλευρά κυρίως θρησκειολογική, ανάλυση και ερμηνεία του φαινομένου της χρησμολογικής γραμματείας κατά του Ισλάμ, η οποία ήκμασε κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας. Η έρευνα καλύπτει διάστημα τριών αιώνων, κυρίως από τις αρχές του 16ου έως και το τέλος του 18ου αι. Είναι βέβαιο ότι μία τέτοιου είδους έρευνα δημιουργεί πολλές απορίες όσον αφορά σε ορισμένους όρους, οι οποίοι χρησιμοποιούνται, τα χρονικά όρια μέσα στα οποία κινείται, καθώς και τον χαρακτήρα της. Γι’ αυτό δίνουμε, στη συνέχεια, τις αναγκαίες διευκρινήσεις σχετικά με τον τρόπο και την μέθοδο, η οποία τηρήθηκε για την πληρέστερη κατανόηση της θέσης του γράφοντος.