Μεγαλυνάρια στον Μέγα Αθανάσιο και στον Μέγα Βασίλειο

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης

2003-2004

Είπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην· Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το Ιερόν προσεύξασθαι· ο εις Φαρισαίος, και ο έτερος Τελώνης. Ο Φαρισαίος σταθείς προς εαυτόν ταύτα προσηύχετο· Ο Θεός, ευχαριστώ σοι, ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και ως ούτος ο Τελώνης. Νηστεύω δις του σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσα κτώμαι. Και ο Τελώνης μακρόθεν εστώς, ουκ ήθελεν ουδέ τους οφθαλμούς εις τον ουρανόν επάραι, αλλ’ έτυπτε το στήθος αυτού λέγων· Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Λέγω υμίν, κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού, ή εκείνος. Ότι πας ο υψών εαυτόν, ταπεινωθήσεται· ο δε ταπεινών εαυτόν, υψωθήσεται.

«Ο γαρ τεχνίτης της διαπλάσεως ημών δώσει την χάριν και μαθήση της πείρας, ότι του ημετέρου κάλλους και της σπουδαζομένης ευμορφίας η νηστεία κομμώτρια… Ου λιμός εστίν, αλλά μικρός παρολκή· ουκ απαραίτητος τιμωρία, αλλ’ αυθαίρετος αποχή· ου δουλοπρεπής ανάγκη, αλλ’ ελευθέρα φιλοσοφία. Εύξαι και ισχύσεις…» «Νηστεία γαρ της ψυχής εστί τροφή, και καθάπερ αύτη η σωματική τροφή πιαίνει το σώμα, ούτω καλή νηστεία την ψυχήν ευτονωτέραν εργάζεται, κούφον αυτή το πτερόν κατασκευάζει, μετάρσιον αυτήν ποιεί, τα άνω φαντάζεσθαι προξενεί, ανωτέραν αυτήν των ηδονών και των ηδέων του παρόντος βίου απεργαζομένη…» […]

Ο όσιος Ανδρέας ο Σαλός, Σκύθης την καταγωγή, έζησε τον ι΄ αιώνα στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε μεταφερθεί ως δούλος και όπου έδρασε προσποιούμενος τον σάλο, τον «έξηχο», ύστερα από θεία προτροπή που έλαβε σε δράμα του. Ο παρών βίος του είναι έργο του Ιερέως Νικηφόρου, φίλου και πνευματικού του οσίου, ενός εκ των πρεσβυτέρων του ναού της Αγίας Σοφίας, και πρέπει να έχει γραφεί περί τα τέλη του ι’ αιώνα. Για τη μετάφραση λάβαμε υπ’ όψιν μόνο το κείμενο της εκδόσεως Migne PG 111, 627-888 (λείπει το κεφάλαιο 22), χωρίς να το συμπληρώσουμε με κείμενα άλλων κωδίκων. Αποφύγαμε, επίσης, γλωσσικές, ιστορικές ή άλλες παρατηρήσεις και επεξηγήσεις, εφόσον σκοπός μας δεν είναι η φιλολογική παρουσίαση του έργου, αλλά η όσον το δυνατόν πλησιέστερη μεταφορά του στη ομιλούμενη σήμερα ελληνική γλώσσα αποπειρώμενοι να διατηρήσουμε το ύφος και τη συγκίνηση που προκαλεί το έξοχο κείμενο του πρωτοτύπου. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Οσίου Ανδρέου του Σαλού την 28η Μαΐου.

π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός

Κατά τον ΙΘ’ αιώνα

[…] Η παρούσα έρευνα έχει ως κεντρικόν άξονα την υπό το όνομα του Ν. Βάμβα φερομένην Μετάφρασιν της Αγίας Γραφής. Συνοπτικώτερον διαλαμβάνει περί της υπό του Αρχιμανδρίτου (και είτα Μητροπολίτου Τορνόβου) Ιλαρίωνος του Σιναΐτου χάριν της B.F.B.S. συνταχθείσης Μεταφράσεως ολοκλήρου της Α. Γρ. εν Κων/λει. Μεταξύ των δύο τούτων Μεταφράσεων υπάρχει ιστορική σχέσις. Διότι, καίτοι πρόκειται περί δύο σαφώς διακρινομένων και ανεξαρτήτων απ’ αλλήλων Μεταφράσεων, αποτελούν αμφότεραι διαδοχικά στάδια μιας και της αυτής προσπαθείας της Βιβλικής Εταιρείας προς δημιουργίαν Μεταφράσεως της Αγ. Γραφής χάριν των Ελλήνων. Επί πλέον συνδέονται αμφότεραι αι Μεταφράσεις αύται και κατά τούτο στενώς, όχι μόνον ως δύο πτυχαί του αυτού ζητήματος, αλλά και διότι η αποτυχία των επιδιώξεων της Β.Ε. δια της πρώτης ωδήγησεν εις την σύνταξιν της δευτέρας, και δη όχι πλέον εν τη Μητροπόλει της Ορθοδοξίας, τω Οικουμ. Πατριαρχείω, αλλ’ εν Επτανήσω πρώτον (1829-1833) και τέλος εν τη ελευθέρα Ελλάδι (1833 ε.), ένθα το επικρατούν πολιτικόν κλίμα εξησφάλιζε την δυνατότητα προς επιτυχίαν του εγχειρήματος. Ερευνάται ούτω το ζήτημα της Μεταφράσεως του Ιλαρίωνος εν των πλαισίω της προϊστορίας της Μεταφράσεως Βάμβα. […] (από τον πρόλογο του βιβλίου)