Μεγαλυνάρια στον Μέγα Αθανάσιο και στον Μέγα Βασίλειο

Σταύρος Δ. Γριμάνης

Οι αγιολογικές αντιλήψεις στα εκδεδομένα ελληνικά εγκώμια προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου

Υμναγιολογικά Κείμενα Μελέτες – 11

Η αγιολογία ως κλάδος της ευρύτερης θεολογικής επιστήμης είναι υποχρεωμένη, ορισμένες φορές, να αντιμετωπίζει λεπτά ζητήματα. Τέτοιο ήταν και είναι το ζήτημα της ιστορικότητας των προσώπων ορισμένων αγίων της Εκκλησίας. Το πρόβλημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, όταν η έρευνα συναντά προβλήματα σε πρόσωπα αγίων, τα οποία έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά από την εκκλησιαστική συνείδηση. Παράδειγμα μοναδικό το πρόσωπο του αγίου μεγαλομάρτυρας Γεωργίου: Ελάχιστες αγιολογικές προσωπικότητες γνώρισαν πόλεμο από την πένα ερευνητών, όσο ο άγιος Γεώργιος, αλλά και ελάχιστες τιμήθηκαν τόσο πολύ από τους πιστούς της Εκκλησίας κάθε εποχής. Ανατολικοί και Δυτικοί Χριστιανοί, ακόμη και αλλόθρησκοι, όπως μερίδες μουσουλμάνων, τον τίμησαν και τον τιμούν εξαιρετικά. Από την επιστημονική έρευνα ειπώθηκαν πολλά για τον εν λόγω άγιο σε σχέση με τα κείμενα, που σώζουν το Μαρτύριό του σε όλες σχεδόν τις εκδοχές του και τις μεταφράσεις του. Ωστόσο, μια πολύ σημαντική ομάδα πηγών για την αγιολογία παραβλέφθηκε ή τουλάχιστον δεν εξετάστηκε, όπως θα έπρεπε: τα εγκώμια. Η ιδιαιτερότητα των εν λόγω κειμένων έγκειται στον ίδιο το σκοπό τους: την απαγγελία ενώπιον των πιστών κατά την διάρκεια μιας λατρευτικής σύναξης. Η αμεσότητα του κειμένου στη σχέση των δύο πόλων (ποιητή-ακροατή) δίνει στα κείμενα αυτά μια εξαιρετικότητα στα πλαίσια των πηγών της αγιολογίας γενικά και του ζητήματος του αγίου Γεωργίου ειδικότερα. Τα κείμενα αυτά, δημιουργήματα ως επί το πλείστον σπουδαίων ρητόρων, αλλά και θεολόγων, κρύβουν από τη μια την πολύ σημαντική οπτική του ποιητή-ομιλητή για το εξεταζόμενο θέμα και από την άλλη σχηματίζουν σαφώς τα όρια αποδοχής του εκ μέρους της εκκλησιαστικής κοινότητας. Τα δύο αυτά, σε συνδυασμό με μορφολογικούς και ευρύτερα ιστορικούς παράγοντες, προσδίδουν στο είδος των αγιολογικών εγκωμίων την μεγάλη σημασία του για την αγιολογική έρευνα. […] (από τον πρόλογο του βιβλίου)