Όλα ή Τίποτα
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Αντιεξουσιαστικός λόγος και συνείδηση των ορίων
Πόσο ο αντιεξουσιαστικός λόγος είναι πράγματι αντιεξουσιαστικός. Ο συγγραφέας μέσα από το παρόν δοκίμιο συζητά κάποιες απόψεις και αρχές του εν Ελλάδι αντιεξουσιαστικού λόγου. Ενός λόγου που στο μεν ιδεολογικό πεδίο οραματίζεται καθολικές απελευθερώσεις, μείζονα δικαιοσύνη και αυτονομία κοινωνική – επί εδάφους όμως πραγματικού-,όπου απαιτείται συνείδηση συγκεκριμένων δυνατοτήτων και ορίων, αμηχανεί υπολειπόμενος σε βάσιμες προτάσεις έμπρακτης θετικότητας.
Κατά αυτόν τον τρόπο, τόσο η απολυτότητα του αντισυστημικού του αρνητισμού όσο και η πολεμική δριμύτητα κατά του ετερόφρονος λόγου, δείχνουν ότι κι ο ίδιος, και παρά τις ειλικρινείς του προθέσεις, φέρεται από αξίωση ισχύος και κυριαρχίας παρόμοια κατ΄ ουσίαν – ή και εντονότερη- προς αυτήν που καταγγέλλει στους κατεστημένους φορείς της.
€ 13.44 € 10.75
- Επιπρόσθετες Πληροφορίες
- Αξιολογήσεις (0)
| Weight | 0.25 kg |
|---|---|
| Dimensions | 14 x 21 cm |
| Συγγραφέας | Γιάννης Μ. Καλιόρης |
| Σελίδες | 208 |
| isbn13 | 978-960-527-819-9 |
Be the first to review “Όλα ή Τίποτα”
You may also like…
Ο γλωσσικός αφελληνισμός
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Πέραν του μισοξενισμού και της υποτελείας
Η υπεράσπιση της νεοελληνικής από την ξενικήν εισβολή είναι πλέον υπόθεση χαμένη – τουλάχιστον για την παρούσα φάση. Ίσως, όταν το πράγμα φτάσει σε πολύ κρίσιμο σημείο, να επέλθει αιφνίδια συνειδητοποίηση και, βοηθούσης ορισμένης συγκυρίας, να εκδηλωθεί ανάπαλσις εθνικού αισθήματος, ανάλογη προς εκείνην για την ονομασία του κρατιδίου των Σκοπίων, που θα εγείρει αντίδρομες δυνάμεις και θα δώσει στην ανάνηψη το περιεχόμενο μιας νέας ελληνικής ονοματουργίας, με ταυτόχρονο καθαρισμό της γλώσσας, όπως έπραξαν παλαιότερα οι Γερμανοί ως προς τη γαλλική, καθώς και οι δικοί μας καθαρεύοντες τον περασμένο και προπερασμένον αιώνα ως προς τις τούρκικες και φραγκολεβαντίνικες λέξεις και μας χάρισαν έτσι τα 3/4 του σημερινού λεξιλογίου…
Παρεμβάσεις
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Λογοτεχνία, κινηματογράφος, διάφορα κοινωνικά φαινόμενα και προβλήματα πολιτιστικά, καθώς και τα άρθρα άλλων συγγραφέων, αποτελούν τις αφορμές των έντεκα κειμένων αυτού του βιβλίου, τα οποία συνιστούν ισάριθμες μαχητικές παρεμβάσεις στον χώρο των ιδεολογικών ζυμώσεων κατά την περίοδο 1964-67 και 1977-81.
Η κοινωνία της ορθοπεταλιάς
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Ο αναρχοδυναμικός καπιταλισμός της νεοφιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης -που επέφερε κρίσιμη απόκλιση συμφερόντων μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας- ενθρόνισε την αγορά «αυτορυθμιζόμενο» ρυθμιστή των κοινωνικών ανταλλαγών, προάγοντας αποφασιστικά το εμπόρευμα σε καθολική εστία της συμβολικής παραγωγής και ολοκληρώνοντας την αποϊέρωση του κόσμου δια της μετατροπής των στοιχείων του σε αξίες αγοραίες. Παράλληλα εξεθείασε το άτομο ως υποκείμενο αυτοσυνείδητο και χειραφετημένο, αυτουργό της τύχης του και νομιμοποιητική αρχή των αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα το κατέστησε οντότητα ευχείρωτη και ετερόνομη, μαζοποιημένη πρώτη ύλη μιας Ιστορίας δυναμοποιημένης από τη σύγχρονη τεχνοεπιστήμη στο πλαίσιο ενός ασφυκτικού οικονομικού ορισμού της πραγματικότητος και στην υπηρεσία μιας αδήριτης αναγκαιότητος για αέναη ποσοτική μεγέθυνση. Κι αυτό φαντάζει σαν ένας ακόμη ανάβαθμος της «προμηθεϊκής εποποιΐας» του Ανθρώπου, συγκαλύπτοντας έτσι την οπτική των ατόμων ως θυμάτων της Ιστορίας, που αποσταθεροποιούνται και συνθλίβονται από τους μεγάλους διασκελισμούς της, και εν προκειμένω εκβιάζονται σε έπακρον ανταγωνιστικής υπερπροσπάθειας, συμπιεζόμενα από την αυτοδυναμική ενός ανεξέλεγκτου πλέον συστήματος, που έχοντας κίνητρο το κέρδος και κινητήρα τον καθολικό ανταγωνισμό, πλήττει μεταξύ άλλων και την ίδια την ουσία της εξατομίκευσης, αποσαθρώνοντας τις συναπτικές αξίες που θα τη στερέωναν στο αυθεντικό της νόημα. Τα σύγχρονα φανερώματα της καταγωγικής αυτής αντινομίας της καπιταλιστικής κοινωνίας να εγείρει στη συνείδηση των μελών της προσδοκίες και ιδεώδη που πρόκειται αναγκαία να διαστρέψει στην πράξη, επιχειρεί να εκθέσει και το ανά χείρας βιβλίο.
Για τα κοινωνικά κινήματα και το κράτος
Φώτης Τερζάκης
Συζητήσεις και αντιπαραθέσεις
Μακρά και ακατάληκτη συνομιλία με τον Γιάννη Καλιόρη
Τὸ βιβλίο αὐτὸ εἶναι τὸ ἀποτύπωμα δημοσίων συζητήσεων τοῦ συγγραφέα μὲ φίλους συνομιλητές. Ἡ δεύτερη καὶ ἡ τρίτη εἶναι σχετικὰ πρόσφατες (λίγο πρὶν καὶ λίγο μετὰ τὶς τελευταῖες ἐκλογὲς τοῦ 2015, πρὶν ὡστόσο ἀπὸ τὴν ταπεινωτικὴ συνθηκολόγηση τοῦ Ἰουλίου)· ἡ πρώτη ἔγινε τὴ χρονιὰ τοῦ 1989-90, ἱστορικὴ στιγμὴ τῆς κατάρρευσης τοῦ Ἀνατολικοῦ Μπλόκ. Εἶναι ὅλες σημαδεμένες ἀπὸ τὴν πολιτικὴ ἐπικαιρότητα, θέτουν ὡστόσο ζητήματα ποὺ ἔχουν πολὺ πιὸ μακροϊστορικὴ σημασία. Κεντρικό τους μέλημα εἶναι ἡ ἐπεξεργασία μιᾶς στρατηγικῆς γιὰ τὰ ριζοσπαστικὰ ἀντικαπιταλιστικὰ κινήματα, καὶ τὸ ἀκανθῶδες ζήτημα τῶν σχέσεών τους μὲ τὸ κράτος.Στὴ βάση αὐτή, τεκμηριώνουν μιὰ μετατόπιση τῆς ὀπτικῆς τοῦ συγγραφέα σὲ βάθος εἰκοσιπενταετίας,συνέπεια τοῦ ἐξαναγκασμοῦ σὲ ἀμυντικὴ θέση ἀπέναντι στὴν κεφαλαιοκρατικὴ ἀντεπίθεση – τὶς μεθοδεύσεις τοῦ χρηματοπιστωτικοῦ καπιταλισμοῦ τῶν ἡμερῶν μας.Ἀπὸ τὴ μία πλευρά, δηλαδή, δοκιμάζουν τὶς ἀντοχὲς τῆς «κλασικῆς» ἀναρχικῆς ρητορικῆς περὶ κράτους, ἀπο τὴν ἄλλη προσημειώνουν ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ θεωρεῖται ἀπαράγραπτο στὴν ἄρθρωση καὶ τὴ στοχοθεσία τῶν ἀσυνθηκολόγητων κοινωνικῶν κινημάτων.
Ο σύγχρονος μηδενισμός
Θεόδωρος Ι. Ζιάκας
Μικρή αφήγηση για τη μοίρα της ελευθερίας
Το γενικό συμπέρασμα του βιβλίου είναι ότι ο μηδενισμός έχει διαπεράσει πλέον το επίπεδο των θεσμών και έχει εγκατασταθεί στον πυρήνα του υποκειμένου, όπου και διασπά εκ των έσω την εξατομικευμένη προσωπικότητα, μεταβάλλοντάς τη σε άμορφο χυλό. Στη θέση της άλλοτε πανίσχυρης «προμηθεϊκής» βούλησης για τη δύναμη, που χαρακτήριζε τον νεωτερικό άνθρωπο στην ανοδική πλευρά της εξελικτικής του καμπύλης, έχει μείνει η αγχώδης εσωτερική αναζήτηση νέων, όλο και πιο ηδονικών μορφών αυτοανάλωσης της επιθυμίας. Είναι ένας ηδονιστικός αυτομηδενισμός. «Στο ένα άκρο του πρόκειται για ένα είδος λαιμαργίας, μια ακόρεστη ζήτηση για περισσότερα, όλο και περισσότερα. Στο άλλο άκρο είναι ένα κράμα εγκατάλειψης, παραίτησης, δειλίας μπροστά στη δυστυχία και τον θάνατο». Ο μηδενισμός μεταβάλλεται έτσι σε πανδημική ψυχοπαθολογία στον σύγχρονο κόσμο. Είναι ασθένεια κοινωνική. Ασθένεια του πολιτισμού, η οποία δεν επιδέχεται θεσμική αντιμετώπιση, η θεραπεία της εξαρτάται πλέον από την αλλαγή των θεσμών αλλά από την αλλαγή των ψυχών: από μία μεταφυσική επανάσταση/μεταστροφή.
Ένας ήρωας κατ’ εικόνα μας
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Περιδιάβαση στον καθημερινό αμοραλισμό
Πλειονοπώλητο μεταξύ των πωλυπόλυτων βιβλίων, το μυθιστόρημα Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά του Κ.Μουρσελά, έγινε κάτι σαν φαινόμενο κοινωνικοπολιτιστικό, σαν ένας μικρός μύθος, εφήμερος οπωσδήποτε και κατ’ ουσίαν χωρίς εδραίωση μυθική, αλλά πάντως σημαίνων. Και τα βασικά στοιχεία αυτού του φαινομένου επιχειρεί να ερευνήσει το παρόν δοκίμιο: επισημαίνει τις αξίες που συγκροτούν το συγκεκριμένο μυθιστόρημα σε συσχετισμό με την ψυχολογική, ηθική και αισθητική ανταπόκριση ενός ευρέος κοινού, και, υπερβαίνοντας την μυθιστορηματική αφορμή, ξανοίγεται στο ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς, αναλύοντας κάποιες εκδηλώσεις του «καθημερινού αμοραλισμού», που όντας κοινές και συνηθισμένες -και ακριβώς γι’ αυτό – κρύβουν μέσα τους την ουσία της κοινωνικής αποσυνθέσεως και αποκαλύπτουν την έκτασή της.
Καλιόρης Μ. Γιάννης (Kalioris Giannis)
Ο Γιάννης Καλιόρης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Γιάννη Καλεώδη) γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα, όπου σπούδασε νομικά (στην πραγματικότητα σπουδή του εκείνη την περίοδο στάθηκε η συμμετοχή του στην συντακτική επιτροπή του περιοδικού «Πανσπουδαστική» το 1961-63 και η συναφής αρθρογραφία), κι εν συνεχεία κοινωνιολογία του πολιτισμού στο Παρίσι, όπου εδίδαξε στη Φιλοσοφική Σχολή του 8ου Πανεπιστημίου (πρώην Βενσέν) από το 1970 ως το 2005. Έχει δημοσιεύσει δοκίμια και μελέτες για τη λογοτεχνία, τη νεοελληνική γλώσσα, τα κοινωνικά προβλήματα και την πολιτική.
Η ξύλινη γλώσσα
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Γλωσσολογικοί, ιστορικοί και ιδεολογικοί προσδιορισμοί του αριστεροκομματικού ιδιώματος
Ιδεολογία – Γλώσσα – Κόμμα: τρεις συνιστώσες του ιδίου σύμπαντος που συνθέτουν όλον ενιαίο, διαπλεκόμενες σε σχέση αλληλογονίας και αλληλοπάθειας. Αναχωρώντας από το αριστεροκομματικό ιδίωμα, του οποίου αναλύονται οι γραμματικοσυντακτικές δομές και η ιδεολογική τους λειτουργία, το εγχείρημα του παρόντος βιβλίου επεκτείνεται στο ιδεολογικό και το οργανωτικό μόρφωμα, τόσο κατά τις θεωρητικές του προκείμενες όσο και κατά τις συγκεκριμένες του πραγματώσεις μέσα στην ιστορία.
Έτσι, η ανίχνευση των συντεταγμένων της «ξύλινης γλώσσας» και των μεταμορφώσεών της, από ένα σημείο και μετά γίνεται αφορμή, κάποτε μάλιστα και πρόσχημα και πάντως κοινός παρονομαστής αναλύσεων -και πολεμικών τοποθετήσεων- που αφορούν τα ευρύτερα μεγέθη προς τα οποία συνάπτεται.: Το μαρξιστικό εγχείρημα ως πλήρες σύστημα ιδεών, τη ρωσική επανάσταση, τη μετεξέλιξη του κομμουνιστικού κινήματος, την περεστρόικα, τις εν Ελλάδι εκδοχές κλπ.
Κι αυτές οι αναλύσεις, βαίνοντας πέραν των περιστασιακών εναυσμάτων -που ως στοιχεία ακριβ’ως επικαιρικά γίνονται γρήγορα ανεπίκαιρα – προσπαθούν να επισημάνουν το διαρκέστερο μέσα στο φευγαλέο και να αποστάξουν κάποια ουσία με ευρύτερη γνωστική και παιδαγωγική αξία.
Related Products
Ρωγμές και αγγίγματα (10η Έκδοση)
Δημήτρης Καραγιάννης
Η αναζήτηση νοήματος στη ζωή δε μπορεί να αφορά μόνο κάποιους επαγγελματίες στοχαστές, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε ανήσυχου πνεύματος που δεν βολεύεται στο κυνήγι της επιβίωσης. Η αναζήτηση της δυναμικής της πίστης δεν μπορεί να αφορά μόνο κάποιους επαγγελματίες θεολόγους, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε ανθρώπου που δεν βολεύεται στην τήρηση μόνο κάποιων θρησκευτικών κανόνων. Η αναζήτηση της αλήθειας μέσω της αμφισβήτησης της ύπαρξης του Θεού δεν μπορεί να φορά μόνο κάποιους επαγγελματίες άθεους, αλλά αποτελεί φυσική στάση κάθε πιστού που δεν διστάζει να αναγνωρίζει την απιστία του. Η αναζήτηση του προσώπου του Θεού δεν αποτελεί μια μεταφυσική αναζήτηση, αλλά σχετίζεται με την αναζήτηση του ανθρώπινου προσώπου. Δεν είναι παραίτηση από την προσωπική ευθύνη, αλλά προσπάθεια κατανόησης της ανθρώπινης φύσης. Δεν είναι παραίτηση από την επιστημονική γνώση, αλλά αναγνώριση των ορίων της. Δεν μηδενίζει την παρούσα ζωή, αλλά αντίθετα αναζητά τη νοηματοδότησή της.
Εξ επαφής
Γιάννης Μ. Καλιόρης
Έντεκα κείμενα επί ποικίλων θεμάτων, «εξ επαφής» με ισάριθμα απτά προβλήματα της νεοελληνικής πραγματικότητας όπως αυτή έχει διαμορφωθεί κατά την τελευταία εικοσαετία και οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα. Πολιτική, γλώσσα, ιστορία, εκπαίδευση, Μέσα Μαζικής Επιρροής, και δημοσιογραφία, δίνουν την ευκαιρία για μια κριτική διερεύνηση του βαθύτερου ήθους της σύγχρονης ζωής, συνεχίζοντας τα προηγούμενα επιχειρήματα του συγγραφέως και υπερβαίνοντας κι εδώ τα περιστασιακά εναύσματα ώστε να προκύπτει ευρύτερος προβληματισμός και διαρκέστερο όφελος για τον αναγνώστη πέρας του επικαιρικού ενδιαφέροντος.
Σαν διφορούμενο άγγιγμα (Μούσες 27)
Στέλιος Ράμφος
Ο τίτλος του βιβλίου δηλώνει τον διφορούμενο και γι’ αυτό συχνά δραματικό χαρακτήρα ενός κόσμου ο οποίος ανασαίνει ελεύθερα και συγχρόνως ασφυκτιά στην ατμόσφαιρα των επιλογών του. Το ερώτημα είναι: πώς περνούμε από την τυραννική ανελαστικότητα των μονοσήμαντων αληθειών στην ωριμότητα της αποδοχής του πολυσήμαντου. Από τα περιεχόμενα τα πρώτα έξι κείμενα έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ το επίμετρο για το ρεμπέτικο και την καθολικότητα του μοναδικού μαζί με τα τέσσερα τελευταία κείμενα είναι ανέκδοτα.
Οδός Αιμίλιου Χουρμούζιου
Πίτσα Γαλάζη
Η «Οδός Αιμιλίου Χουρμουζίου» αποτελεί ένα οφειλόμενο χρέος στη μνήμη μιας μεγάλης μορφής του Ελληνισμού, του Αιμιλίου Χουρμούζιου, που φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννησή του (1904-2004) και που την χρονιά που μας πέρασε συμπληρώθηκαν τριάντα χρόνια από τον θάνατό του (1973-2003)… Το να ασχοληθεί όμως κανείς με την τεράστια προσωπικότητα του Αιμίλιου Χουρμούζιου όπως εκτείνεται από την λογοτεχνία στην δημοσιογραφία, το θέατρο και την κριτική, κι από το δοκίμιο στο φιλοσοφικό και τον πολιτικοκοινωνικό στοχασμό και τη μετάφραση, και που όλα τα υπηρετεί με θαυμαστή αρτιότητα κι από θέση μάχης -πράγμα που φαντάζει εξωπραγματικό κι απίστευτο για την εποχή μας- δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη υπόθεση. Χρειάζονται κατά τη γνώμη μου ειδικοί σοβαροί μελετητές, για ν’ αξιολογήσουν και να τοποθετήσουν το τεράστιας σημασίας έργο του, δίνοντας τη θέση που του αξίζει σε κάθε τομέα και στην καθόλου ιστορία της πνευματικής Ελλάδας του 20ού αιώνα…
Η πολιτική σκέψη του Παπαδιαμάντη
Σαράντος Ι. Καργάκος
Ο Παπαδιαμάντης ως οξύτατος παρατηρητής και κριτής των κοινωνικών πραγμάτων ήταν αδύνατο να αγνοήσει την πολιτική. Δεν είναι αυτός πού εισέρχεται στην πολιτική άλλ’ η πολιτική είναι αυτή πού διεισδύει στο έργο του και αυτός ευθαρσώς τοποθετείται έναντι αυτής. Όσοι ταυτίζουν την πολιτική με κάποιες διακηρύξεις ή με κάποια μορφή ένταξης, ασφαλώς δυσκολεύονται να τοποθετήσουν τον Παπαδιαμάντη σε κάποιο ιδεολογικό ράφι. Ο Παπαδιαμάντης δεν πλησίασε το λαό, ήταν ο ίδιος λαός κι έμεινε ως το τέλος της ζωής του ένας απλός άνθρωπος του λαού, χωρίς να ντρέπεται για την ιδιότητα του αυτή.
Ρωτούσαν για την ταυτότητα
Πολιτισμική κρίση και ψυχική απορία στην ελληνική πραγματικότητα
Το παρόν βιβλίο βασίζεται στις εισηγήσεις των συνομιλητών της διεπιστημονικής στρογγυλής τράπεζας, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Στοά του βιβλίου (Αίθουσα Λόγου) στις 31 Μαΐου 2002 με θέμα: «Πολιτισμική κρίση και ψυχική απορία στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα», οργανωμένη από το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών. […] Περιέχονται τα κείμενα: – Γρηγόρης Μανιαδάκης, «Χαιρετισμός εκ μέρους της Εκπαιδευτικής Επιτροπής» – Ειρήνη Βλαχάκη, «Γιατί η απορία» – Δημήτρης Σταθάκος, «Βιολογική και πολιτισμική πορεία προς ακμή και παρακμή» – Χρήστος Γιανναράς, «Σχόλιο στο κεντρικό θέμα» – Δημήτρης Κυριαζής, «Όψεις του νεοελληνικού κοινωνικού φαντασιακού: Συμβουλή στην κατανόηση της νεοελληνικής ταυτότητας»
Άμλετ και Δον Κιχώτης
Ivan Turgenev
Οι Δον Κιχώτες ανακαλύπτουν, οι Άμλετ επεξεργάζονται. Πώς, όμως, θα μας ρωτήσουν, μπορούν οι Άμλετ να επεξεργαστούν οτιδήποτε, όταν αμφιβάλλουν για τα πάντα και δεν πιστεύουν σε τίποτα. […] Με βάση το σοφό καταμερισμό της φύσης, απόλυτοι Άμλετ, όπως και απόλυτοι Δον Κιχώτες, δεν υπάρχουν: αυτοί είναι απλά ακραίες εκφράσεις δύο διαφορετικών κατευθύνσεων, σταθμοί που οριοθετούνται από τους ποιητές σε διαφορετικές ατραπούς […] Όπως η αρχή της ανάλυσης έφτασε στον Άμλετ στα όρια της τραγικότητας, έτσι και η αρχή του ενθουσιασμού έφτασε στον Δον Κιχώτη στα όρια του κωμικού, ενώ στην ζωή το απόλυτο κωμικό και το απόλυτο τραγικό απαντώνται σπανίως.
Πέρα από το άτομο
Θεόδωρος Ι. Ζιάκας
Το αίνιγμα της ελληνικής ταυτότητας
Γενική εισαγωγή
Ανασκοπώντας την ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού διαπιστώνουμε ότι δεν είναι η εξατομίκευση που μας λείπει, αλλά το συλλογικό πνεύμα. Το τρένο της εξατομίκευσης το είχαν πάρει οι Έλληνες ήδη από την ομηρική εποχή και το εκτροχίασαν, εκεί κάπου στον τέταρτο π.Χ. αιώνα. Γνώρισαν πολύ καλά την εξατομίκευση μέχρι την έσχατη ολοκλήρωσή της: την αποσύνθεση του Ατόμου, το σοφιστικό και το σχετικιστικό πνεύμα, τον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή εποχή χαρακτηρίζονται ακριβώς από την παρατεταμένη κρίση της ελληνικής εξατομίκευσης. Εφεξής το πρόβλημα των Ελλήνων δεν ήταν πώς θα «γίνουν άτομα», αφού ήταν ήδη, αλλά πώς θα ξεπεράσουν το δίπολο κολεκτιβισμού-ατομικισμού. Πώς θα αποφύγουν την υποστροφή στην κολεκτιβιστική βαρβαρότητα, στην οποία κινδυνεύει να καταποντιστεί η εξατομίκευση στη φάση της ολοκλήρωσής της. Ή αλλιώς: πώς θα αναπτύξουν συλλογικό πνεύμα, χωρίς να χάσουν την ατομικότητά τους. Η περιπέτεια της ελληνικής ταυτότητας είναι το διαχρονικό αυτό τάνυσμα του Ελληνισμού να υπερβεί την πόλωση ατομικισμού-κολεκτιβισμού. Κι αυτό ακριβώς προσπαθεί να συλλάβει τούτο το βιβλίο. Εξ ου και ο τίτλος του.
Φρόυντ και Ντοστογιέφσκι
Μιχάλης Κ. Μακράκης
Από τον φόβο στην αγάπη
Το τρίτο αυτό βιβλίο της σειράς «Ψυχολογία της Θρησκείας» αποτελεί κριτική της θεωρίας του Φρόυντ, σύμφωνα με το οιδιπόδειο σύμπλεγμα», για την επιληψία του Ντοστογιέφσκι ως σύμπτωμα νεύρωσης (υστερική επιληψία) εξαιτίας της ενοχής που ένιωθε για τις πατροκτονικές του τάσεις. Την ίδια ενοχή που ένιωθε και ο ήρωάς του Ντιμίτρι στο τελευταίο του έργο Αφελφοί Καραμάζοφ. Το ζήτημα όμως είναι: Μπορεί να εξηγηθεί, με βάση το «οιδιπόδειο», η ενοχή του Ντοστογιέφσκι για το φόνο του πατέρα του. Κι ακόμα περισσότερο, η καταγωγή της θρησκείας. Η ενοχή δηλαδή που ένιωσε ο πρωτόγονος για το φόνο του αρχέγονου πατέρα και ο φόβος της τιμωρίας για την ενοχή του αυτή. Ένας φόβος που μετατράπηκε αργότερα από ανάγκη για εξιλέωση σε αγάπη προς τον πατέρα αυτό, με την εξύψωσή του σε Θεό. Είναι λοιπόν ο φόβος, ο ενοχικός φόβος, που ανάγκασε τον πρωτόγονο να επινοήσει το Θεό. Ή είναι η αγάπη, όχι όμως ως προβολή του πατέρα στο Θεό, όπως θέλει ο Φρόυντ, αλλά η αγάπη στην ταύτισή της με τον ίδιο το Θεό, όπως την αντιλαμβάνεται ο Ντοστογιέφσκι. Η αγάπη αυτή που προσέλκυσε τον άνθρωπο κοντά της, ως «primus amor», αποκαλύπτοντάς του ότι «ο Θεός αγάπη εστίν»; Η θρησκειοψυχολογική αυτή θεώρηση «από το φόβο στην αγάπη», όμοια με την πορεία που ακολούθησε, μαζί με τον κεντρικό ήρωά του, τον Αλιόσα, ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι στο τελευταίο του βιβλίο, είναι η πορεία έρευνας από τον Φρόυντ στον Ντοστογιέφσκι, από τον ενοχικό φόβο στη λυτρωτική αγάπη, που ακολουθεί και ο καθηγητής Μιχ. Μακράκης στο δικό του βιβλίο. Ένα βιβλίο που γι’ αυτό και θα μπορούσε να έχει ως προμετωπίδα: «Η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον».
There are no reviews yet.