Εγχειρίδιον

egcheiridion epiktitou

Ο Επίκτητος (55-135 μ.Χ.) υπήρξε ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της Νέας Στοάς. Γεννήθηκε στην Ιεράπολη της Φρυγίας, στη Μικρά Ασία, από γονείς δούλους, ενώ και ο ίδιος ήταν δούλος την εποχή του αυτοκράτορα Νέρωνα. Στη Ρώμη μαθήτευσε δίπλα στον Μουσώνιο Ρούφο, κοντά στον οποίο έμεινε και ως απελεύθερος. Για να συνεχίσει τη διδασκαλία του όταν ο δάσκαλός του πέθανε. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρώμη ύστερα από το διάταγμα του αυτοκράτορα Δομιτιανού (89 μ.Χ.). Με το οποίο εκδιώχθηκαν από τη Ρώμη όλοι οι φιλόσοφοι και οι αστρολόγοι, και εγκαταστάθηκε στη Νικόπολη της Ηπείρου. Κοντά στη σημερινή Πρέβεζα, όπου και ίδρυσε φιλοσοφική σχολή.

Ο Ιωάννης Πλεξίδας γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1972. Πραγματοποίησε σπουδές φιλοσοφίας και θεολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από οπού και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα. Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα ανήκουν η βυζαντινή φιλοσοφία, η φιλοσοφική και χριστιανική ανθρωπολογία, η φιλοσοφική ερμηνευτική και η φαινομενολογία. Άλλες μελέτες του στην ελληνική γλώσσα είναι οι εξής:”Πρόσωπο και Φύση. Προβληματισμοί γύρω από την έννοια του προσώπου στη σκέψη του Ιωάννη Δαμασκηνού”, εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2001, “Γρηγόριος Νύσσης. Λόγοι για το θάνατο και το πένθος”, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001, “Λόγοι Χριστιανών και Εθνικών”, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001, “Νεμέσιος Εμέσης. Περί φύσεως ανθρώπου”, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000.

Στο επίκεντρο της διδασκαλίας του Επίκτητου βρίσκεται η απόκτηση της ευδαιμονίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε ποια από τα πράγματα εξαρτώνται από εμάς και ποια όχι. Όσα δεν εξαρτώνται από εμάς, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε και οφείλουμε  απλώς να τα ανεχόμαστε. Καθώς είναι μάταιο να αγωνιούμε γι’ αυτά ή να τα πολεμούμε. Μπορούμε να αλλάξουμε μόνο εκείνα που εξαρτώνται από εμάς και έτσι μπορούμε να εξουσιάσουμε τον εαυτό μας, ώστε να πετύχουμε την ευδαιμονία.
Η διάκριση αυτή που κάνει ο Επίκτητος είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αν δεν μπορούμε να κάνουμε αυτή τη διάκριση, είμαστε καταδικασμένοι να θεωρούμε σημαντικά εκείνα που στην πραγματικότητα είναι ασήμαντα.
Για τον Επίκτητο είναι σημαντικό να προσαρμοζόμαστε σε όσα συμβαίνουν στη ζωή μας και να μην τα θεωρούμε κακά ή καλά, αλλά αδιάφορα. Τα αδιάφορα, λοιπόν, είτε έχουν θετικό περιεχόμενο (η υγεία, η ζωή, ο πλούτος, οι φίλοι, η οικογένεια κ.ά.) είτε αρνητικό (θάνατος, αρρώστια, φτώχια κ.ά.), δεν οδηγούν στην κατάκτηση της ευδαιμονίας η οποία χαρακτηρίζεται από απάθεια και αταραξία.
Το να αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες της ζωής με ηρεμία, χωρίς να χάνουμε την εσωτερική μας γαλήνη, μπορούμε να το πετύχουμε αξιολογώντας ορθά τις αντιλήψεις που έχουμε για τα πράγματα.

Στέλιος Ράμφος: 5ο μάθημα για την Στωική Φιλοσοφία

egcheiridion epiktitou