Τι λένε οι άνθρωποι στον δρόμο και τι ακούει ο ψυχαναλυτής

Σωτήρης Μανωλόπουλος

Ο ψυχαναλυτής έχει θέση στην πολιτική ζωή. Η θέση του είναι ψυχαναλυτική, δεν είναι προσωπική. Δεν τοποθετείται στο κέντρο της πολιτικής σκηνής, αλλά από μια απόσταση ακούει. Τι ακούει.

Τα τελευταία χρόνια συνειδητοποιούμε ότι ζούμε πάνω σε βαθύ ρήγμα Α-δικίας, περιμένουμε έναν τρομαχτικό σεισμό και ακούμε την βοή του. Μια ακραία άμυνα στον φόβο ότι όλα θα καταρρεύσουν είναι τα πολιτικά μορφώματα εθνικισμού και λαϊκισμού, με στοιχεία ολοκληρωτισμού και ανομίας που καταργούν την πολυπλοκότητα της ανοικτής κοινωνίας.

Η πολιτική σήμερα σχηματίζεται πέρα των γεγονότων (post fact). Τα γεγονότα είναι εναλλακτικά. Και όλα είναι σχετικά. Είναι αδύνατον να συμφωνήσουμε μεταξύ μας ποια είναι η πραγματικότητα. Το αποτέλεσμα είναι από νομιμοποίηση των πολιτών ως υποκειμένων και των θεσμών με τους οποίους οργανώνουν την κοινωνία τους.

Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε με λογικές κατηγορίες, ως εάν τα πολιτικά πράγματα να είναι εκ φύσεως οργανωμένα με λογική. Πρέπει να ακούμε διαισθητικά την μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων (Καβάφης). Η βοή έρχεται από ένα στοιχειακό προλεκτικό επίπεδο.

Στην εποχή μας αναβιώνουν στα άτομα και εξαπλώνονται στην κοινότητα βιώματα πρώιμης απόγνωσης. Ζούμε μιαν αγωνία ότι όλα θα καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή. Κλείνουμε τα αυτιά μας να μην ακούμε.

Δεν πιστεύουμε ότι αυτοί που γνωρίζουν, θέλουν να μας πληροφορήσουν.Πιστεύουμε ότι θέλουν να παραδοθούμε.

Πεισματικά κρατάμε την διάψευση (την μη ακοή) της πραγματικότητας. Και ζούμε ένα λιμό. Στερούμαστε την τροφή της ψυχής, το νόημα. Δεν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον για να ανταλλάσσουμε ελεύθερα πληροφορίες, τις οποίες και αποκρύπτουμε, με αποτέλεσμα να αυξάνουμε την παράνοια και την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ μας.

-Πώς θα δημιουργήσουμε μια δημοκρατική δημόσια σκηνή εάν δεν εκτιμούμε ο ένας τον άλλον.

-Πώς θα συναντηθούμε στην αγορά αν δεν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο.

-Πώς θα συμφωνήσουμε ποια είναι η πραγματικότητα αν δεν συνεννοηθούμε μεταξύ μας.

-Ποια είναι τα όρια της ιδιωτικότητας. -Ποια είναι τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης.