Πριν και μετά το Πάσχα

Ο όσιος Ανδρέας ο Σαλός, Σκύθης την καταγωγή, έζησε τον ι΄ αιώνα στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε μεταφερθεί ως δούλος και όπου έδρασε προσποιούμενος τον σάλο, τον «έξηχο», ύστερα από θεία προτροπή που έλαβε σε δράμα του. Ο παρών βίος του είναι έργο του Ιερέως Νικηφόρου, φίλου και πνευματικού του οσίου, ενός εκ των πρεσβυτέρων του ναού της Αγίας Σοφίας, και πρέπει να έχει γραφεί περί τα τέλη του ι’ αιώνα. Για τη μετάφραση λάβαμε υπ’ όψιν μόνο το κείμενο της εκδόσεως Migne PG 111, 627-888 (λείπει το κεφάλαιο 22), χωρίς να το συμπληρώσουμε με κείμενα άλλων κωδίκων. Αποφύγαμε, επίσης, γλωσσικές, ιστορικές ή άλλες παρατηρήσεις και επεξηγήσεις, εφόσον σκοπός μας δεν είναι η φιλολογική παρουσίαση του έργου, αλλά η όσον το δυνατόν πλησιέστερη μεταφορά του στη ομιλούμενη σήμερα ελληνική γλώσσα αποπειρώμενοι να διατηρήσουμε το ύφος και τη συγκίνηση που προκαλεί το έξοχο κείμενο του πρωτοτύπου. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Οσίου Ανδρέου του Σαλού την 28η Μαΐου.

Παντελής Β. Πάσχος

Προσευχή, κατάνυξη και ποίηση

Υμναγιολογικά Κείμενα και Μελέτες – 9

Τούτο το βιβλίο δεν είναι καρπός μελέτης και σοφίας. Ούτε οφείλει τη σύνθεσή του στη φαντασία ή την έμπνευση. Αν υπάρχει μια σοφία στις σελίδες του, είν’ εκείνη που πηγάζει από την καρδιά και τον πόνο ή τη θλίψη που την πλαταίνουν, κατά τον ψαλμωδό και το «εν θλίψει επλάτυνάς με»… Μεγάλη ανάπαυση έλαβα, διαβάζοντας τη συλλογή των κατανυκτικών πατερικών προσευχών του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, από την οποία μετέφερα εδώ (στη σημερινή γλώσσα μας) το «Προοίμιον περί Προσευχής» του μεγαλύτερου κατά τη γνώμη μου θεολόγου των νεωτέρων χρόνων, αλλά και εφτά από τις σημαντικώτερες προσευχές της συλλογής του. Επήρα, έπειτα, δέκα προσευχές από ένα χειρόγραφο της εποχής της Τουρκοκρατίας, τις οποίες αργότερα ευρήκα και σε μια Σύνοψιν Ιεράν του 1783 (Ενετίησιν αψπγ΄), φερμένη από ένα μοναστήρι της Κύπρου. Πρόκειται για ένα Κατανυκτικόν Εβδομαδάριον, όπου βγαίνει στην επιφάνεια το πένθος και η κατάνυξη της κάθε ημέρας, δηλαδή «τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου», που -όπως έλεγε ο μεγάλος Σκιαθίτης Γέροντας – δεν έχουν τελειωμό ποτέ…