Η “Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης” του Διονυσίου εκ Φουρνά και η δυτική τεχνολογική παράδοση του μεσαίωνα

Νικόλαος Ιακ. Μαρκοζάνης

Η «Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης» του ιερομονάχου Διονυσίου εκ Φουρνά, γραμμένη τον 18ο αιώνα, υπήρξε ένα από τα λιγοστά ολοκληρωμένα τεχνικά ζωγραφικά εγχειρίδια στον ελλαδικό χώρο, μέσα από το οποίο έγινε μία συστηματική προσπάθεια καταγραφής υλικών και μεθόδων ζωγραφικής, μεταβιβάζοντας πληροφορίες, γνώσεις και πρακτικές τόσο της καθ’ ημάς Ανατολής, όσο και της δυτικής τεχνολογικής παραδόσεως. Η συγκριτική μελέτη του τεχνολογικού μέρους της «Ερμηνεία της Ζωγραφικής Τέχνης», με τρία αντίστοιχα δυτικά εγχειρίδια της μεσαιωνικής και αναγεννησιακής περιόδου (Teophilus, On Divers Art – The Strasburg Manuscript – Cennino Cennini, Il libro dell΄ arte), απετέλεσε όχι μόνο επιστημονική πρόκληση, αλλά και πρόσκληση σε ένα ταξίδι γνώσεων γύρω από τις τεχνολογικές μεθόδους της ζωγραφικής τέχνης των περασμένων αιώνων. Η αποκωδικοποίηση και ο συσχετισμός των πληροφοριών των τεσσάρων εγχειριδίων έθεσε καίρια ερωτήματα, αλλά οδήγησε και σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα, παρ’ ότι η κατανόηση των περιλαμβανομένων συνταγών δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση, αφού πολλά υλικά, φυτά, ορυκτά και χημικά στοιχειά, στα οποία οι συγγραφείς αναφέρονται, είτε δεν χρησιμοποιούνται σήμερα, είτε συναντώνται με διαφορετικές ονομασίες.