Εικονοκλαστικά

Κοντογιώργης Γιώργος

29 ερωτήματα για την κοσμοσυστημική γνωσιολογία

Πρόλογος – επιμέλεια: Σωτήρης Αμάραντος

Οι μεγάλες επεξεργασίες, στο μέτρο που απαιτούν εδραία γνωσιολογία και όχι απλώς θεωρία των κοινω­νικών πραγμάτων, ανήκουν στην εποχή της ανθρωποκε­ντρικής ωριμότητας. Προϋ­ποθέτουν δηλαδή τη δυνα­τότητα του ανθρώπου να οδηγηθεί σε μια μακροσκο­πική και όχι μικροσκοπική πρόσληψη της κοσμοϊστορί­ας, μια γνωσιολογική και όχι επιπεδογραφική και απλώς περιπτωσιολογική επιστήμη.

Η γνωσιολογία των «μεγάλων αφηγήσεων» περιέχει: (α) ένα εννοιολο­γικό οπλοστάσιο που ορίζει με επάρκεια τα κοινωνικά φαινόμενα, (β) μια τυπολογική και μορφολογική ταξινόμηση των κοινωνικών φαινο­μένων, (γ) την εξελικτική βιολογία ή περιοδολογία τους, δηλαδή τον χρόνο των φαινομένων, (δ) μια μέθοδο που θα μας επιτρέψει να αποτι­μήσουμε τις αναλογίες των κοινωνικών φαινομένων που εμφανίζονται σε διαφορετικές περιόδους ή σε σχέση με το είδος και την κλίμακα της αναγωγής τους. Και (ε) συνακόλουθα, την ιθύνουσα παράμετρο της προσέγγισης των κοινωνικών φαινομένων.

Στα οντολογικά αυτά ερωτήματα που εισάγει η κοσμοσυστημική γνω­σιολογία, φιλοδοξώ να δώσω απαντήσεις θέτοντας ως άξονα ανα­φοράς την ελευθερία. Την ελευθερία όχι ως μεταφυσική επωδό ιδεο­λογίας, αλλά ως κοινωνικό φαινόμενο που επομένως παράγεται και εξελίσσεται κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, τις οποίες καλούμαστε να αποκωδικοποιήσουμε.

Είναι προφανές ότι η εποχή μας ούτε διαθέτει την εποπτεία αυτή ούτε και τα αναγκαία μεθοδολογικά εργαλεία για να επεξεργασθεί ένα τέ­τοιο σύστημα γνώσης. Διότι της λείπει η δυνατότητα μιας καθολικής εποπτείας της κοσμοϊστορίας, ιδίως δε της ανθρωποκεντρικής της διά­στασης, από την οποία θα αντλούσε το αναγκαίο για ένα τέτοιο εγχεί­ρημα πρωτογενές υλικό.

Τα έργα «Περιδίνηση» του εξώφυλλου και «χρωμογραφία» του οπισθόφυλλου, είναι ψηφιδωτά της Κατερίνας Κοντογιώργη.