Σύναξη 155

synaxi 155

Διαλόγων καρποφορίες και αστοχίες

Διάλογος είναι να ακούσεις όντως τον άλλον (κι όχι ένα φάντασμά του που ίσως έχεις στον νου σου αντ’ αυτού). Διάλογος είναι να ακούσει ο άλλος όντως εσένα (κι όχι ένα φάντασμά σου που ίσως έχει στον νου του αντ’ εσού). Διάλογος είναι συνάντηση κατά την οποία ο καθένας είναι κατ’ αρχήν διατεθειμένος να κάνει χώρο στον άλλον. Αν η συνάντηση αυτή τολμηθεί, μπορεί να κάτι καρπίσει, ή τουλάχιστον να φανεί καλύτερα ποια είναι η πραγματική πραγματικότητα. Καθόσον, όταν κάποιοι βρίσκονται σε απόσταση και δεν προχωρούν σε διάλογο, τότε η διαφορά τους φαίνεται μεγαλύτερη. Όταν όμως προσέλθουν σε διάλογο και η κάθε πλευρά ακούσει με προσοχή την άλλη, τότε πολλές φορές αποδεικνύεται ότι η διαφορά τους είναι μικρή.

Τι σημαίνουν αυτά; Σημαίνουν ότι ο διάλογος δεν είναι ούτε άγνωμη βεγγέρα, ούτε δημόσιες σχέσεις με προαποφασισμένα μειδιάματα. Ο διάλογος είναι πάντα απόπειρα κι αναμέτρηση, και γι’ αυτό η έκβασή του είναι εκ φύσεως άδηλη. Μπορεί να καρποφορήσει σε γνώση και συμπλησιασμό, αλλά μπορεί και να μείνει ατελέσφορος. Μπορεί όμως και να καρπίσει παράδοξα, μέσα από την αστοχία του. Η αποτυχία δηλαδή ενός διαλόγου ενδέχεται να δείξει με ενάργεια ποια είναι τα πραγματικά και ποια τα νομιζόμενα ασύμβατα (διάλογος δεν σημαίνει αποσιώπηση των ασύμβατων). Και να ικανώσει τους μετόχους του διαλόγου. Ώστε να διακρίνουν ίσως την αρχή νέων δρόμων, πέρα από τους δρόμους που έκλεισαν.

Διάλογος με ανθρώπους, διάλογος με τις ιδέες τους, διάλογος με τις εποχές μας, διάλογος της πίστης με τις εκάστοτε ηγεμονικές αντιλήψεις του αιώνος τούτου, όλα είναι περιπτώσεις της διαλογικής αναμέτρησης, και ακριβώς τέτοιες περιπτώσεις εξετάζει το αφιέρωμά μας αυτό [1], πάντα με ενδεχόμενες και την καρποφορία και την αστοχία:

Ο Βασίλης Αργυριάδης φέρνει την χριστιανική πίστη σε διάλογο με τον τρόπο με τον οποίο κατεξοχήν νοεί την ελευθερία ο σημερινός κόσμος. Λεπτό ζήτημα, καθόσον πάντα η έννοια της ελευθερίας προσεγγίζεται από ποικίλες σκοπιές και με ποικίλες προϋποθέσεις. Την οπτική της πίστης ο συγγραφέας την ψηλαφεί μέσα από τα κείμενα ενός αγίου της νεωτερικής εποχής, του Σιλουανού του Αθωνίτη (+1938). synaxi 155

Δύο θεολόγοι, οι Μπερνάρ Μενιέ από Καθολικής σκοπιάς, και ο Δημήτριος Μόσχος από Ορθόδοξης, εξετάζουν την αποτυχία του διαλόγου στις συνόδους της Φεράρας – Φλωρεντίας. Καθώς και τις προοπτικές της σήμερα. Είναι ματιές όχι από τις συνήθεις, ανακρίνουν τις πηγές και διατυπώνουν προτάσεις. Τα δύο κείμενα προέρχονται από μια συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 24 του περασμένου Ιανουαρίου. Στο πλαίσιο της «Παγκόσμιας Εβδομάδας Προσευχής για την Ενότητα των Χριστιανών». Το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών των Ιησουιτών της Αθήνας διοργάνωσε συζήτηση με θέμα: «Η Σύνοδος της Φλωρεντίας, τελευταία προσπάθεια επανένωσης των χριστιανών Ανατολής και Δύσης. Μπορεί αυτή η Σύνοδος να μάς εμπνεύσει να ξαναβρούμε το δρόμο προς την ενότητα;». Οι Μενιέ και Μόσχος ήταν οι εισηγητές.

Ο Πέταρ Γεβρέμοβιτς καταπιάνεται με τον διάλογο μεταξύ ενότητας και ποικιλομορφίας. Μεταξύ ταυτότητας και ετερότητας στην εκκλησιαστική πραγματικότητα και ιδιαίτερα στην Ορθοδοξία. Ο λόγος του είναι ιδιόμορφος. Σχεδόν αποφθεγματικός, αλλά καλεί σε περίσκεψη και σε διαυγάσεις σημαντικών ζητημάτων, τα οποία συχνά αδικούνται από στρεβλώσεις, και τα οποία βρίσκονται στις μόνιμες έγνοιες της «Σύναξης».

Ο Θανάσης Παπαθανασίου μελετά μια ευαίσθητη συνάντηση του Ευαγγελίου με τους διαφόρους λαούς. Τη συνάντηση την οποία αξιώνει η περιβόητη εντολή του Χριστού «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη», εντολή όμως η οποία μέσα στην ιστορία έχει ερμηνευτεί άλλοτε έτσι ώστε να οδηγεί σε εύφορο διάλογο Εκκλησίας και πολιτισμών, και άλλοτε έτσι ώστε να απολήγει στον αντίποδα του διαλόγου, την κατάκτηση και την επιβολή.

Ο Κώστας Λάβδας προσεγγίζει τον βιωματικό διάλογο μεταξύ «δικού μας» και «ξένου». Είναι η ανθεκτική στον χρόνο διελκυστίνδα μεταξύ της στάσης απέναντι στον όμαιμο και στον ομόθρησκο αφενός, και της στάσης απέναντι στον φυλετικά, πολιτισμικά ή θρησκευτικά διαφορετικό αφετέρου. Η προσέγγιση γίνεται μέσα από την ερμηνεία του θεατρικού έργου Ραχήλ (όνομα εβραιοπούλας) του Γρηγορίου Ξενόπουλου.

Ο Πάνος Νικολόπουλος κλείνει το αφιέρωμα ανοίγοντας μια συζήτηση, η οποία ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστεί: Σκιαγραφεί πληθύν ερωτημάτων και διλημμάτων που ανέδειξε η εν εξελίξει πανδημία, και προχωρά σε εξέταση ορισμένων από αυτά, τα οποία σχετίζονται με τις αποφάσεις της πολιτείας. Σε σχέση πάντα με την χριστιανική συνείδηση.

Η ρήξη με το μηδέν (2η Έκδοση)!   Βιβλίο Θανάση Παπαθανασίου «Η ΡΗΞΗ ΜΕ ΤΟ ΜΗΔΕΝ – Σφηνάκια Πολιτικής Θεολογίας».

synaxi 155