Ούτε πολύ νωρίς, ούτε πολύ αργά (8η Έκδοση)

π. Φιλόθεος Φάρος

Το βιβλίο αυτό δεν πραγματεύεται περισπούδαστα θέματα· διαπιστώνει πραγματικότητες γνωστές σε όσους διαθέτουν κοινό νου, που όμως φαίνεται ότι στην πράξη εξακολουθούμε να τις  αγνοούμε…

Γράφτηκε με την πρόθεση να υπηρετήσει την άμεση, πρακτική αλλά και κρίσιμη  ανάγκη του ανθρώπου να διαλέγεται και να κοινωνεί με τον συνάνθρωπο, πράγμα που  απαιτεί κάποιες βασικές δεξιότητες…

Σήμερα, πολλά χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, εξακολουθεί να μας καταπλήσσει η τραγική  αναπηρία του Έλληνα, τόσο του  απαίδευτου όσο και του πλέον καλλιεργημένου, που δεν του επιτρέπει να κάνει διάλογο. Όλοι, σε όλους τους χώρους, μονολογούμε… ιδιαίτερα στα αποκαλούμενα μέσα ενημέρωσης.
Όλοι μιλούν ταυτόχρονα χωρίς αιδώ, παρά τα εντυπωσιακά σκηνικά δημοκρατικής πολυφωνίας και διαλόγου.

Αυτές οι διαπιστώσεις μας πείθουν ότι η επανέκδοση του βιβλίου είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη.

Γιώργος Σιγαλός

Εισαγωγή: π. Φιλόθεος Φάρος

Μελέτη πάνω στην οργή με αφορμή την ψυχοθεραπεία ενός ζευγαριού

Η οργή είναι ένα εξαιρετικά φορτισμένο ενεργειακά συναίσθημα και αυτός είναι ο λόγος που η έκφραση του, είτε είναι θετική είτε είναι αρνητική, είναι συνήθως έντονη. Η αντίληψη ότι η έκφραση της οργής μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και βασίζεται σε μια ευσεβιστική θρησκευτική προκατάληψη. Στην πραγματικότητα η οργή είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο δημιουργικά όσο και καταστροφικά, ανάλογα με το κίνητρο της. Αν τα κίνητρα της οργής είναι ο εγωκεντρισμός, ο φθόνος και η έπαρση τότε γίνεται δύναμη καταστροφής, ενώ αν τα κίνητρα είναι η αγάπη και η δικαιοσύνη τότε γίνεται δύναμη δημιουργίας. Ο άνθρωπος διδάσκεται τη ζωή από τους ενήλικους που τον ανατρέφουν, πράγμα το οποίο σημαίνει πως πολλές φορές τα μαθήματα ζωής είναι ελλιπή. Ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα είναι αυτό της έκφρασης συναισθημάτων μεταξύ των οποίων είναι η οργή. Η άγνοια γύρω από την φύση της οργής, την οικονομία και τον τρόπο έκφρασης της μπορεί να αποβεί καταστροφική για τον ψυχισμό του ίδιου του ατόμου αλλά και για τις διαπροσωπικές του σχέσεις, γιατί ακριβώς συσσωρεύεται και μπορεί να προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές. Όταν η απωθημένη οργή βιώνεται από το ‘Εγώ’ ως απειλή της αποδιοργάνωσης του, τότε προκαλείται ένταση που μπορεί να υπερβεί τις δυνάμεις των συνηθισμένων τεχνικών ομαλής αντιμετωπίσεως της εκ μέρους του οργανισμού. Στο σημείο αυτό επιστρατεύονται διάφορες τεχνικές για τη διατήρηση της ψυχραιμίας στον εσωτερικό κόσμο για την καλύτερη δυνατή εξωτερική εικόνα. Διακρίνονται πέντε στάδια προσαρμοστικής υποχώρησης: α) η νευρικότητα, β) τα νευρωτικά συμπτώματα, γ) η απόδραση επικίνδυνων – καταστροφικών παρορμήσεων, δ) ολοκληρωτική εγκατάλειψη του Εγώ και τέλος η ψύχωση.

π. Φιλόθεος Φάρος

Πολλοί από εμάς τους ανθρώπους νομίζουμε ότι είμεθα ευτυχισμένοι και πλήρεις, αλλά πολύ λίγοι αποκτούμε αυτό το είδος της πληρότητας που επιτυγχάνεται με μια σε βάθος εξερεύνηση του εαυτού μας. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι πραγματικός άνθρωπος αν δεν γνωρίζει ποιος και τι είναι· και επιτυγχάνει αυτή την αυτογνωσία όχι μόνο όταν γνωρίζει τον εαυτό του ως άγγελο αλλά και όταν τον γνωρίζει σαν ζώο… … ο άνθρωπος όσο και όλα τα ανθρώπινα είναι και θα είναι πάντα ένα πακέτο μεγαλείου και φρίκης. Αυτή είναι μια κραυγαλέα πραγματικότητα που όλοι έχουμε μικρότερη ή μεγαλύτερη δυσκολία να δεχθούμε και γι’ αυτό βασανιζόμεθα και βασανίζουμε… … Η ανθρωπιά, η καλοσύνη, η ευαισθησία και η συμπόνια για τον άλλο, η κοινωνία με τον άλλο και η προσφορά, κάνουν έναν άνθρωπο πολιτισμένο και τον κόσμο μας καλύτερο. Χωρίς αυτά η ομορφιά της τέχνης, η εφευρετικότητα της επιστήμης, η βιβλιογραφική σοφία και οι βαθυστόχαστοι λόγοι των φιλοσόφων όχι μόνο δεν βελτιώνουν την κατάσταση του κόσμου, αλλά συχνά στηρίζουν την κτηνωδία του.

π. Φιλόθεος Φάρος

Μια πρόταση για μια διαφορετική θεώρηση και ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της ψυχικής διαταραχής.

Ο άνθρωπος έχει πληρότητα ζωής στο ποσοστό που έχει ικανοποιήσει τρεις κύριες ανάγκες του. Την ανάγκη να αγαπά, την ανάγκη να τον αγαπούν και την ανάγκη να αισθάνεται ότι έχει αξία. Η ικανοποίηση όμως αυτών των αναγκών έχει κάποιο κόστος. Φέρνει τον άνθρωπο σε σύγκρουση με την κοινωνική σύμβαση, την οικογένεια, τους φίλους και τους γνωστούς και μπορεί να του δημιουργήσει επαγγελματικές και οικονομικές δυσκολίες. Κάποιοι άνθρωποι δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη για την ικανοποίηση των καίριων αναγκών τους και αποδρούν στην ψυχική διαταραχή. Το πρόβλημά τους δεν είναι ούτε βιολογικό αλλά ούτε το βεβαρημένο ιστορικό τους, αλλά η απροθυμία τους να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους.

Γι’ αυτό η θεραπεία τους δεν θα επιτευχθεί ούτε με φάρμακα ούτε με αναδρομές στο παρελθόν αλλά με την ενίσχυση της δυνατότητας, που έστω και σε λανθάνουσα κατάσταση έχουν, να τολμήσουν αυτό που χρειάζονται για να μπορέσουν να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους να αγαπούν, να αγαπώνται και να αισθάνονται ότι έχουν αξία.