Σωματική και Ονειρική Μνήμη

Ο Κώστας Νασίκας είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (AFP), διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Lyon-1 και είναι ιατρικός υπεύθυνος στον “Οίκο Εφήβου” στην Λυών. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε γαλλόφωνα διεθνή περιοδικά και σε ορισμένα ελληνικά καθώς και αρκετά βιβλία σε αξιόλογους γαλλικούς εκδοτικούς οίκους.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Αθανάσιου Αλεξανδρίδη. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΙ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΣ – Ομόλογη και αναλογική σκέψη – Σωματική θεωρία – Το σύμπτωμα θεωρητικοποιεί ΟΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΟΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ (ΜΗ) ΧΑΜΕΝΟ ΨΥΧΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ – Το θεωρητικό μοντέλο της αριστοτελικής εντελέχειας – Το θεωρητικό μοντέλο των σωματικών παθών – Το θεωρητικό μοντέλο της ενόρμησης και της ψυχικής ενέργειας – Το θεωρητικό μοντέλο της σωματικής συμμετοχής και των ενεστωσών νευρώσεων – Το θεωρητικό μοντέλο των “παραγόντων μετασχηματισμού” – Το θεωρητικό μοντέλο των συγκινήσεων – Το θεωρητικό μοντέλο του μεταβατικού αντικειμένου ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΑ ΙΧΝΗ – Το άγχος-σήμα – Ο πόνος – Συναίσθημα και σήμανση ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΙΧΝΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ – Τραυματικά ίχνη – Τραυματολογική ή αντιτραυματική η λειτουργία του ονείρου; ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ: η μεταβίβαση σαν χώρος (ανα)δημιουργίας της γλώσσας ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ένα μικρό μέρος των αισθητηριακών πληροφοριών γίνεται συνειδητό και συμμετέχει, έμμεσα ή άμεσα, στην οργάνωση της μνήμης. Οι ουλές, ο πόνος, οι μυρωδιές, οι γεύσεις, οι εικόνες κλπ. συνδέουν συχνά το υποκείμενο με γεγονότα που έζησε, βοηθώντας την αναζωπύρωση της μνήμης του. Ένα άλλο μεγάλο μέρος των αισθητηριακών πληροφοριών έχει μείνει έξω από κάθε συνειδητή και ασυνείδητη διαδικασία, ενώ έχει πάρει μέρος στις αρχές δόμησης της ψυχικής λειτουργίας σαν ίχνος παρουσίας του αντικειμένου και απάντησης στην ενορμητική αναζήτηση ικανοποίησης του υποκειμένου. Πέρα από την δυνατότητα που έχει το υποκείμενο να ξαναθυμάται και να αναζωογονεί μέσα του ορισμένα αισθητηριακά βιώματα, μια μεγάλη επιστημονική συζήτηση αναπτύχθηκε γύρω από την δυνατότητα του υποκειμένου να αναπαράγει ασυνείδητα ή να αντικαθιστά ψυχικές λειτουργίες με σωματικές επώδυνες διαταραχές. Οι “ψυχο-σωματικές” σχολές μελετούν αυτές τις δυσλειτουργίες μέσα από διάφορες προσεγγίσεις. Αντιμετωπίζοντας με κάποια επιφύλαξη την γραμμική ψυχο-σωματική αιτιότητα που εξισώνει τις σωματικές με τις ψυχικές λογικές, θεώρησα αναγκαίο να αφιερώσω το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου στην εμβάθυνση της μελέτης των λογικών του συμπτώματος, των βιο-λογικών του σώματος, των ψυχο-λογικών και των μεταξύ τους συνδέσεων. Οι διάφοροι ρόλοι και μορφές ψυχικής παρουσίας του σώματος μελετούνται στην συνέχεια, καθώς και τα ασυνείδητα ίχνη και το πώς αυτά εμφανίζονται και λειτουργούν μέσα στην κλινική ψυχαναλυτική διαδικασία. Βλέπουμε εδώ αυτές τις “αισθητηριακές παρουσίες” και “διαταραχές του σώματος” να εμφανίζονται μαζί με την επικαιροποίηση των ενορμήσεων που προκαλεί η μεταβίβαση. Η σύνδεσή τους με άλλα ονειρικά και μεταβιβαστικά στοιχεία επιτρέπει την δημιουργία σημείων, νοημάτων και ονομασιών για βιώματα που δεν είχαν ψυχικό χώρο. Ο μεταβιβαστικός χώρος της ψυχανάλυσης μοιάζει έτσι με τους άλλους χώρους όπου (ανα)γεννάται η γλώσσα. Ο πιο εμφανής από αυτούς τους χώρους είναι εκείνος του μικρού παιδιού.

“Οι ψυχικές άμυνες και τα παράδοξά τους”.

somatiki kai oneiriki mnimi