Το παιχνίδι της επιθυμίας και της γραφής

Με αφορμή το βιβλίο της Βάσως Αλεξανδράκη: «Το παιχνίδι της επιθυμίας και της γραφής στο “Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης” του Ν.Γ. Πεντζίκη». Εκδ. Αρμός 2013. Του Κώστα Χατζηαντωνίου.

«Να φωτίσεις το κείμενο σημαίνει να ανατρέψεις τον τίτλο». Επεσήμαινε προσφυώς ο J. Ricardou υποδεικνύοντας τη διαλεκτική σχέση με την οποία ένα κείμενο μπορεί να ανατρέπει την κυριαρχία (δηλαδή τη μονοσημία) του τίτλου του. Όταν το 1966 ο Ν. Γ. Πεντζίκης εξέδιδε το «Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης» (μετά από γραφή σχεδόν δύο δεκαετιών), η ιδιόρρυθμη ύπαρξη και το πρωτοποριακό έργο του σφράγιζαν ήδη τη λογοτεχνική ζωή της μητέρας Θεσσαλονίκης αλλά και ευρύτερα τη νεοελληνική τέχνη. Η γοητεία της φυσικής του παρουσίας ενίσχυε εξωκειμενικά την ακατάτακτη ρευστότητα των εντυπώσεων και την αποσπασματική αφήγηση που χαρακτήριζαν το έργο αυτό, με αποτέλεσμα αυτός μεν να καταστεί μέχρι σήμερα ένα απροσδιόριστο είδωλο (που λατρεύουν εξίσου συντηρητικοί και πρωτοποριακοί, υλόφρονες αλλά και θρησκόληπτοι), το δε έργο του να υιοθετηθεί ως μια ιδεώδης παρέκκλιση. Ελάχιστοι ασχολήθηκαν με την ουσία της προσπάθειας, να ανατρέψει το ρομαντικό πρόταγμα της Έρσης του Δροσίνη, υψώνοντας τη σημαία της παραίτησης από αυτό που ζητά μια κοινωνία που θέλει να έχει μυθιστόρημα.

Κάποτε όμως φτάνει η ώρα της γνήσιας φιλολογίας. Η εξαιρετική έμπνευση της κ. Β. Αλεξανδράκη να εξετάσει σε βάθος αυτό το «μυθιστόρημα», μας δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε για την πολυσυζητημένη αδυναμία μας να συγκροτήσουμε ως κοινωνία μυθιστόρημα, αδυναμία την οποία, συνήθως, ντύνουμε με διάφορες κουτοπόνηρες, αντάξιες των ρωμηών δικαιολογίες περί οθνείων αφηγηματικών ειδών. Συγχρόνως, η άψογη τούτη κριτική μελέτη, μας δίνει μιαν ιδανική αφορμή να στοχαστούμε για την περίφημη απαξίωση της επιθυμίας και της ματαιοδοξίας, με την οποία εξωραΐζουμε συχνά το ακαταλόγιστο ή προσπαθούμε να αποκρύψουμε μια βαθιά, καλά κρυμμένη ματαιοδοξία… (Ολόκληρο το κείμενο του Κώστα Χατζηαντωνίου στην «Αυγή» 11-1-2015).

to pechnidi epithimias kai grafis

Το δοκίμιο της Βάσως Αλεξανδράκη: Το παιχνίδι της επιθυμίας και της γραφής (Αρμός, 2013), αποτελεί μιαν έξοχη και σε βάθος κριτική μελέτη του πεντζικικού έργου. Με αφορμή το Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης. Το βιβλίο, που εκδόθηκε το 1966, κατόπιν πολλών χρόνων συγγραφής και διορθώσεων, και ήταν βασισμένο στην Έρση του Γ. Δροσίνη. Το οποίο και θρυμματίζει χώρο, χρόνο, ατομικότητα και αφηγηματικούς κανόνες. Προσφέρει στον αναγνώστη ευκαιρίες αμφισβήτησης τόσο σε σχέση με τη γραφή όσο και με την ίδια την ύπαρξη… Το δοκίμιο της Βάσως Αλεξανδράκη βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου (2014), αλλά σχεδόν διέφυγε της αναγνωστικής προσοχής με ελάχιστες εξαιρέσεις και κυρίως σε ό,τι αφορά στους μελετητές του πεντζικικού έργου. Προσφέρει όμως ένα εξαιρετικά οξυδερκές βλέμμα σ’ αυτήν τη δαιδαλώδη και κρυπτική γραφή. Ο Πεντζίκης καθίσταται νοηματικά διαυγής κατόπιν συνεπούς τριβής με το σύνολο του έργου, των επιρροών και των διακειμενικών αναφορών του και σχεδόν ακατανόητος με αποσπασματικές και χωρίς σύστημα αναγνώσεις. Η Αλεξανδράκη το γνωρίζει αυτό, το κατέχει και το συστηματοποιεί στη δική της πραγματεία… (Διαβάστε εδώ, ολόκληρο το κείμενο της Μαίρης Κλιγκάτση 01.10.2015 litart)

to pechnidi epithimias kai grafis

H Βάσω Αλεξανδράκη είναι φιλόλογος και εργάζεται ως καθηγήτρια στη μέση εκπαίδευση. Σπούδασε στο τμήμα Φιλολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, του οποίου είναι διδάκτωρ. Σπουδές έκανε και στη Γαλλία, στα Πανεπιστήμια Paris III ( Συγκριτική Φιλολογία ) και Paris VII (Επιστήμες του κειμένου ). Άρθρα της έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΧΟΡΟΥ. ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ.

to pechnidi epithimias kai grafis