Τα δρώμενα της Ελλάδας και της Βαλκανικής

Βάλτερ Πούχνερ

Θεατρολογική Λαογραφία Α΄
Από το μαγικοθρησκευτικό έθιμο στη λαϊκή διασκέδαση

Πώς θα μπορούσαμε να φανταστούμε τη γένεση του θεάτρου από το μαγικοθρησκευτικό δρώμενο και από την κοινωνική τελετουργία. Αυτό είναι το βασικό ερώτημα στο οποίο απαντάει η εργασία του Βάλτερ Πούχνερ για τα δρώμενα της Ελλάδας και της Βαλκανικής, παρουσιάζοντας 1668 περιπτώσεις δρωμένων στη φάση της μετάβασης από την εθιμοτυπία στη λαϊκή διασκέδαση και την απόλαυση. Ο Βάλτερ Πούχνερ θέτει ως στόχο να τεκμηριώσει με ελληνικό υλικό από τα δρώμενα και τους αγερμούς του εορτολογίου μια υποθετική εξέλιξη, που οδηγεί από μεμονωμένα συστατικά στοιχεία του θεάτρου προς τις πρώτες πρωτοβάθμιες μορφές του λαϊκού θεάτρου, οι οποίες στηρίζονται πλέον σε διακριτούς ρόλους και τη διάδραση ή το διάλογο μεταξύ σκηνικών προσώπων, δημιουργώντας μια σκηνική πραγματικότητα η οποία διαφέρει από την κοινωνική. Οι διάφορες φάσεις της «εξέλιξης» αυτής είναι η πομπή του αγερμού, τα συμβολικά αντικείμενα που περιφέρονται, οι συμβολικές πράξεις που τελούνται, οι μιμητικές συμπεριφορές στα δρώμενα, και κυρίως το μασκάρεμα, που φτάνει σε συγκεκριμένους παραστατικούς ρόλους, σε πρακτικές οι οποίες, στην συνύπαρξη και σύμπραξή τους, δημιουργούν πλέον μια μικρή αυτοσχέδια σκηνή. Στον πρώτο τόμο της θεατρολογικής λαογραφίας ο Βάλτερ Πούχνερ διασκευάζει και παρουσιάζει στα ελληνικά τη διατριβή του επί υφηγεσία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1977), μονογραφία για τα εθιμικά φαινόμενα στο ελληνικό εορτολόγιο και τις σχέσεις τους με το λαϊκό θέατρο. Ο συγγραφέας μέσα από την ανάλυση και τον στοχασμό μάς υπενθυμίζει ότι στον γηρασμένο χρόνο οι άνθρωποι έχουν απολέσει την ικανότητα πραγματικά να γιορτάζουν και πραγματικά να πενθούν.